KI bevestigt: detentie is onwettig wegens gebrek aan onderzoek mogelijke schending artikel 3 EVRM

Op 4 januari 2018 beval de Kamer van Inbeschuldigingstelling (KI) de vrijlating van een Soedanese man. De KI stelde dat zijn detentie onwettig is omdat de Belgische staat geen grondig onderzoek heeft gevoerd naar het risico dat een terugkeer naar Soedan zou meebrengen in het licht van artikel 3 EVRM (verbod op foltering of op onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing).

Feiten

Een Soedanese man ontvangt op 16 augustus 2017 een bevel om het grondgebied te verlaten (BGV) omdat hij zonder de vereiste documenten in België verblijft. Op 6 september 2017 wordt hij opnieuw aangehouden en krijgt hij een tweede BGV met beslissing tot vasthouding met het oog op repatriëring.

Op 27 oktober 2017 beveelt de Raadkamer de invrijheidstelling, tenzij er een andere grond voor detentie zou zijn. Op 28 oktober 2017 neemt Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) een beslissing tot heropsluiting, die ze vervolgens op 30 oktober 2017 weer intrekt. Diezelfde dag tekent DVZ ook beroep aan tegen de beslissing tot invrijheidstelling.

Op 14 november 2017 wijst de Kamer van Inbeschuldigingstelling (KI) het beroep af en bevestigt de beslissing van de Raadkamer tot de invrijheidstelling. DVZ gaat in cassatie tegen deze beslissing. Het Hof van Cassatie vernietigt op 20 december 2017 het arrest van de Kamer van Inbeschuldigingstelling en stuurt de zaak terug naar de KI van het Hof van Beroep te Brussel, maar met andere samenstelling dan in de vorige beslissing.

KI Hof van Beroep Brussel: invrijheidstelling

Op 4 januari 2018 komt de zaak opnieuw voor de KI. De betrokkene beroept zich voor de KI op een schending van artikel 3 EVRM. Hij verwijt de Belgische staat geen onderzoek te hebben gevoerd naar het risico dat een terugkeer naar Soedan zou meebrengen. De Belgische staat meent dat zo een onderzoek voorbarig is omdat de man geen asiel heeft gevraagd.

De KI oordeelt dat artikel 3 EVRM één van de meest fundamentele waarden is in een democratische samenleving. Wanneer een persoon in detentie in het kader van zijn repatriëring een schending van artikel 3 EVRM inroept, dan moeten de onderzoeksgerechten zich daarover uitspreken. Die vraag heeft betrekking op de controle van de wettigheid van de detentie.

De KI verwijst verder naar de alarmerende informatie die gekend is over de situatie in Soedan en stelt dat de Staatssecretaris zich er moet van verzekeren dat de persoon niet teruggestuurd wordt naar een land waar hij een reëel risico loopt op foltering of vernederende of onmenselijke behandeling. Geen enkel element uit het administratief dossier toont aan dat zo een voorafgaand onderzoek heeft plaatsgevonden.

De KI concludeert dat bij gebreke aan dergelijk onderzoek de beslissing tot vrijheidsberoving niet in overeenstemming is met de wettelijke vereisten. De KI wijst daarbij op de talrijke rapporten over de situatie in Soedan, en het hoge erkenningspercentage voor Soedanese asielzoekers in ons land. De staatssecretaris kan die informatie niet negeren. De overheid moet de nodige onderzoeken voeren en de Soedanese betrokkenen horen. Ook voor zij die geen asiel aanvragen. De opschorting van de verwijderingen naar Soedan toont ook aan dat de situatie bij een terugkeer naar Soedan nog niet helemaal is uitgeklaard. De KI bevestigt om die reden de beslissing van de Raadkamer tot invrijheidstelling.

Toevoeging Vluchtelingenwerk Vlaanderen

Het is niet de eerste keer dat een Raadkamer of KI tot deze conclusie komt. Ook in gelijkaardige zaken oordeelden de onderzoeksgerechten dat de vrijheidsberovende maatregel in strijd met de wettelijke vereisten was genomen. Dit omdat de DVZ de vraag naar het risico van een mogelijke terugkeer naar Soedan niet had onderzocht in het licht van de vereisten van artikel 3 EVRM.

Rapport CGVS

Op 8 februari 2018 heeft de Commissaris-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) een rapport gemaakt dat het risico in geval van terugkeer naar Soedan onderzoekt, op vraag van vice-premier Jan Jambon. Het CGVS heeft dit rapport gepubliceerd op zijn website (zie ook hieronder bij meer info).

Bericht van Vluchtelingenwerk Vlaanderen