Erkenning van een buitenlandse huwelijksakte in België

De ambtenaar gaat na of het recht dat het Wetboek IPR aanwijst gerespecteerd is. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de grond- en vormvoorwaarden van het huwelijk.

Grondvoorwaarden

Voor grondvoorwaarden moet het recht van de nationaliteit van elk van de betrokkenen worden nageleefd (artikel 46 Wetboek IPR).

Bijvoorbeeld: een huwelijk van een Belgische minderjarige in het buitenland zal niet worden erkend als de jeugdrechter vooraf geen toestemming heeft verleend of als er geen gewichtige redenen waren om die toestemming te verlenen. Het Belgisch recht bepaalt immers dat minderjarigen enkel mogen trouwen met toestemming van de jeugdrechtbank. Wanneer er gewichtige redenen zijn kan de jeugdrechtbank het verbod om te trouwen voor de leeftijd van 18 jaar opheffen (artikel 148 Burgerlijk Wetboek).

Let wel: bij personen die de Belgische en een buitenlandse nationaliteit hebben, wordt enkel rekening gehouden met de Belgische wetgeving (artikel 3 Wetboek IPR).

Vormvoorwaarden

Voor de vormvereisten verwijst het Wetboek IPR naar het recht van de plaats van de huwelijkssluiting (artikel 47 Wetboek IPR).

In sommige landen, bijvoorbeeld Spanje, heeft een kerkelijk huwelijk ook burgerrechtelijke gevolgen. Als een religieuze akte in het land van herkomst volstaat om ook burgerrechtelijk gehuwd  te zijn, dan zal het huwelijk ook burgerrechtelijke gevolgen hebben in België.

In sommige landen, bijvoorbeeld Marokko, kan je een huwelijk afsluiten bij volmacht. Dat betekent dat je niet zelf aanwezig hoeft te zijn bij de huwelijkssluiting maar dat je een mandaat geeft aan een andere persoon om in je plaats het huwelijk te sluiten. Of een huwelijk afsluiten bij volmacht is toegelaten, is een vormvoorwaarde van het huwelijk. Op de vormvoorwaarden is het recht van de plaats van huwelijkssluiting van toepassing. Als het volgens de wetgeving van het land waar je het huwelijk sluit toegelaten is om een huwelijk bij volmacht te sluiten, dan kan de buitenlandse huwelijksakte in België worden erkend.

De ambtenaar moet nagaan of de akte voldoet aan de voorwaarden die volgens het recht van het land waar zij is opgesteld, nodig zijn voor haar echtheid. De apostille of legalisatie bieden het bewijs dat het document werd opgemaakt door de bevoegde instantie in het land van herkomst en dat de handtekening van de ondertekende ambtenaar echt is.

Onder openbare orde wordt de internationale privaatrechtelijke openbare orde begrepen. Het Hof van Cassatie begrijpt hieronder de beginselen die essentieel zijn voor de morele, politieke en economische orde van België.

Iedere casus zal in concreto beoordeeld moeten worden. Bij de beoordeling wordt in het bijzonder rekening gehouden met:

• de mate waarin het geval met de Belgische rechtsorde is verbonden en
• de ernst van de gevolgen die de toepassing van dat buitenlands recht zou meebrengen (artikel 21 Wetboek IPR). Zo wordt in geval van bigamie de tweede huwelijksakte niet erkend wegens strijdigheid met de openbare orde.

Bepaalde gevolgen van een huwelijk dat geldig in het buitenland is afgesloten kunnen wel in België erkend worden. Dat is de verzachtende werking van de openbare orde. Zo kan het totaalbedrag van een overlevingspensioen van een polygame echtgenoot in sommige gevallen worden verdeeld tussen de verschillende echtgenotes.

Er moet geen rekening worden gehouden met feiten en handelingen die gesteld zijn met als enige doel te ontsnappen aan de toepassing van het door deze wet aangewezen recht (artikel 18 Wetboek IPR). 

Deze bepaling wordt soms gebruikt om buitenlandse huwelijksakten niet te erkennen wegens vermeend schijnhuwelijk. Het kan gaan om situaties waarin de betrokkenen eerder een weigeringsbeslissing tot huwelijksvoltrekking in België kregen en waar de betrokkenen vervolgens in het buitenland zijn gaan huwen. 

Ook bij huwelijken in de Scandinavische landen van personen die helemaal geen band hebben met de plaats van huwelijkssluiting, kan de overheid die zich uitspreekt over de erkenning van de buitenlandse huwelijksakte soms besluiten dat er sprake is van wetsontduiking. De beschikbare rechtspraak hierover is niet eenduidig.