Nieuws

Volgens een decreet van 21-4-2023 moeten tijdelijk beschermden uit Oekraïne zich vanaf 16-5-2023 inschrijven bij de VDAB als zij ingeschreven zijn in een gemeente in het Vlaamse Gewest, op beroepsactieve leeftijd zijn en niet werken. VDAB biedt aangepaste begeleiding aan. Deze tijdelijk beschermden moeten hieraan hun medewerking verlenen.

De bijlage 15 is een document dat wordt afgeleverd in verschillende verblijfssituaties. Recent werd er een nieuwe verblijfssituatie (vakje 6) op de bijlage 15 toegevoegd, nl. het zoekjaar na voltooiing van een onderzoek. In 2021 werd ook al een vakje toegevoegd voor zoekjaar na studies. Daardoor is de nummering gewijzigd en zijn er nu 9 vakjes op de bijlage 15. De gewijzigde vakjes van de bijlage 15 hebben een impact in verschillende domeinen: Doelgroep van inburgering, OCMW-steun en publiek ziekteverzekering. In dit artikel gaan we in op de concrete gevolgen.

In verschillende arrresten op 29-11-2022 en 23-12-2022 vernietigt de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) de verlengingen van overdrachtstermijn in het kader van een Dublinprocedure. Medewerking weigeren aan vrijwillige terugkeer mag niet automatisch leiden tot een verlengingsbeslissing. De Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) moet aantonen dat een verzoeker om internationale bescherming zich doelbewust onttrekt aan de procedure zodat de uitvoering van de overdracht materieel onmogelijk wordt. Dit is bijvoorbeeld als een verzoeker zijn laatst gekende woonplaats verlaten heeft en geen nieuw adres laat weten. Een asielzoeker is echter niet verplicht om een Dublin-beslissing vrijwillig uit te voeren bijvoorbeeld wanneer hij hierdoor zijn belang bij een hangende beroepsprocedure zou verliezen.

RvV arrest nr. 283.023 van 11-1-2023 oordeelt dat de schending of beperking van verschillende fundamentele basisrechten in de Gazastrook zo’n hoog niveau heeft bereikt dat elke Palestijn uit deze regio een gegronde vrees voor vervolging kan hebben. Deze vrees volgt uit de nationaliteit in de zin van artikel 10, §1, c) van de Kwalificatierichtlijn.

In drie vonnissen van 17-3-2023 stelt de arbeidsrechtbank van Gent dat Fedasil de toewijzing aan een materiële opvangplaats alleen mag opheffen (wegens eigen inkomen of wegens bijzondere omstandigheden) als het gaat om zelfredzame verzoekers om internationale bescherming. Zelfs als een persoon strikt genomen in aanmerking komt voor een opheffing, moet Fedasil de gevolgen van deze beslissing uitgebreid onderzoeken. Als Fedasil de zelfredzaamheid en menselijke waardigheid niet kan waarborgen, is een opheffing niet aan de orde volgens de arbeidsrechtbank.

De Arbeidsrechtbank van Turnhout oordeelde op 16-3-2023 dat een niet-Belgische vrouw ouder dan 25 jaar met een verblijfskaart F niet voldeed aan de nationaliteitsvoorwaarde van het Koninklijk Besluit van 17-7-2006 (KB) voor de tegemoetkoming voor personen met een handicap. Reden: ze is niet ingeschreven in het bevolkingsregister (wel in het vreemdelingenregister) en ze wordt niet als ten laste van haar Belgische moeder beschouwd (waar ze wel feitelijk inwoont). Het KB verwijst immers naar de regels uit de verplichte ziekteverzekering die inschrijving als kind ten laste maar toestaat voor kinderen jonger dan 25 jaar. Bedenking: het KB verwijst echter ook naar Verordening nr. 1408/71 die voor kinderen ten laste geen leeftijdsbeperking oplegt. Een te enge interpretatie van 'kind ten laste' staat mogelijk op gespannen voet met artikel 1, f van Verordening nr. 1408/71.

Hof van Justitie oordeelt in het arrest Afrin van 18-04-2023 dat de Belgische wet en praktijk niet altijd mag eisen dat een gezinslid van een derdelander zich persoonlijk aanbiedt bij de bevoegde diplomatieke of consulaire post in het buitenland om gezinshereniging aan te vragen. Richtlijn 2003/86/EG (Gezinsherenigingsrichtlijn) vereist alternatieven in situaties waarin het onmogelijk of bijzonder moeilijk is voor het gezinslid om zich te verplaatsen naar de bevoegde post. Dit geldt in het bijzonder, maar niet uitsluitend, voor familie van een erkend vluchteling. Lidstaten mogen wel vragen dat het gezinslid persoonlijk verschijnt in een latere fase van de aanvraagprocedure, op voorwaarde dat ze de persoonlijke verschijning van het gezinslid faciliteren. Ook moeten lidstaten het aantal persoonlijke verschijningen beperken tot het strikt noodzakelijke. Indien mogelijk moet het gezinslid zich alleen persoonlijk aanbieden wanneer het visum wordt afgeven.

De wet van 8 februari 2023 voert de wettelijke samenwoning (WS) in als huwelijksbeletsel in artikel 147 Burgerlijk Wetboek (BW). Sinds 11 maart 2023 kan je geen huwelijk meer aangaan als je nog wettelijk samenwoont met een derde persoon. Deze wetwijziging roept een aantal vragen op. Geldt dit beletsel ook voor Belgen die eerder in het buitenlandse een relatie van samenleven aanging? Of voor niet-Belgen?

In vier Franstalige arresten van 28-10-2022 oordeelt de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) over de actuele veiligheidssituatie in het zuiden van Mali. De RvV maakt een onderscheid tussen de districten Bamako, Kayes, Sikasso en Koulikoro. Alleen in de regio’s Sikasso en Koulikoro is er volgens de RvV sprake van een situatie van willekeurig geweld in de zin van artikel 48/4, § 2, c) Vw. Deze situatie is niet van die aard dat elke burger in geval van terugkeer louter door zijn aanwezigheid een reëel risico loopt op ernstige bedreiging van zijn leven of zijn persoon. Verzoekers moeten bijgevolg persoonlijke elementen aanvoeren die specifiek voor hen het risico verhogen om slachtoffer te worden van het willekeurige geweld.

De Arbeidsrechtbank van Gent vernietigt op 8-2-2023 een intrekking van materiële hulp. Fedasil nam de beslissing omdat de verzoeker om internationale bescherming (VIB) niet kwam opdagen voor een tweede gesprek bij de Dienst Vreemdelingenzaken. Dit gesprek had als doel om een Dublin-overdracht naar Duitsland te organiseren. De VIB werkte nog altijd mee aan de asielprocedure en was niet ondergedoken. Als de VIB opgedaagd zou zijn voor het gesprek, was er een reëel risico op vasthouding in strijd met artikel 27 en 28 van de Dublin-III Verordening. Er liep nog een beroep bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) tegen het overdrachtsbesluit (bijlage 26quater). Een vasthouding zou de effectiviteit van dit beroep schaden. De opvang stop zetten is volgens de rechter hier niet evenredig aan het doel. Zolang het beroep bij de RvV in behandeling is, is er geen plicht om (een onrechtmatige) vasthouding te riskeren in een gesloten centrum. 

Om Belg te worden moet je in de meeste gevallen een bewijs van talenkennis voorleggen. Het Wetboek van de Belgische nationaliteit (WBN) vereist een bewijs van talenkennis van niveau A2 van het Europees Referentiekader voor Talen (ERK), en dat houdt zowel een mondeling als een schriftelijk luik in. Voor analfabeten bestaat geen uitzondering op deze voorwaarde. Ook zij moeten bewijzen dat ze ook schriftelijk het niveau A2 hebben. Dit is in strijd met de artikels 10 en 11 van de Grondwet (Gw) zo stelt het Grondwettelijk Hof. Die artikels waarborgen het gelijkheidsbeginsel. Dat beginsel houdt in dat categorieën van personen die zich in verschillende situaties bevinden ten aanzien van een maatregel, in dit geval al dan niet analfabeet zijn, niet op gelijke wijze behandeld mogen worden. Dat wil zeggen dat er voor analfabete vreemdelingen een uitzondering moet bestaan op de voorwaarde om ook schriftelijk het niveau A2 te bewijzen.

Door de asielopvangcrisis en na meer dan 600 voorlopige maatregelen van het EHRM tegenover België, is het interstatelijk vertrouwensbeginsel niet langer zonder meer van toepassing op België. De toegang tot het opvangnetwerk is voor volwassen verzoekers om internationale bescherming namelijk niet langer gegarandeerd. Daarnaast lijkt er niet langer sprake van een effectief rechtsmiddel. Bijgevolg moeten de Nederlandse asieldiensten bij een Dublin-overdracht naar België nader onderzoeken of er sprake is van een mogelijke schending van artikel 3 EVRM en artikel 4 Handvest Grondrechten EU. Dat besliste de Nederlandse Rechtbank van eerste aanleg van Den Haag in een vonnis van 20-2-2023.

Sinds 1 februari 2023 kunnen werknemers die in aanmerking komen voor een gecombineerde vergunning van onbepaalde duur hun aanvraag indienen via het digitale platform ‘Working in Belgium’. Het Vlaams Gewest aanvaardt aanvragen via e-mail voorlopig ook nog; tot wanneer is nog niet duidelijk. In het Brussels Hoofdstedelijk gewest is er geen overgangsperiode voorzien.

Op 17-3-2022 oordeelde de Raad van State (Franstalig) dat een geboorteakte en rijbewijs een voldoende bewijs van identiteit vormen bij een aanvraag tot medische regularisatie op grond van artikel 9ter Verblijfswet (Vw). Volgens artikel 9ter Vw is het immers voldoende dat één van de voorgelegde alternatieve bewijsmiddelen toelaat de fysieke band tussen de houder ervan en de aanvrager vast te stellen.

Op 22-4-2022 vernietigt de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) een weigering door het Commissariaat-generaal voor de vluchtelingen en staatlozen (CGVS) van de vluchtelingenstatus en subsidiaire bescherming aan een niet-begeleide minderjarige vreemdeling (NBMV) op basis van tegenstrijdige verklaringen in de NBMV-signalementsfiche en bij het CGVS-interview. Dit is onzorgvuldig omdat in de signalementsfiche niet uitdrukkelijk werd gevraagd naar de redenen voor het verzoek om internationale bescherming (VIB). Bovendien confronteerde het CGVS verzoekster nooit met de tegenstrijdigheden.

Een minderjarige die de Belgische nationaliteit heeft omdat een van zijn ouders Belg is, verliest de Belgische nationaliteit wanneer de afstammingsband met die ouder niet langer vaststaat. Dit bepaalt artikel 8, §4 van het Wetboek van de Belgische nationaliteit. De Belgische nationaliteit wordt wel behouden als het kind ondertussen achttien jaar is of ontvoogd voor die leeftijd. Het Grondwettelijk Hof vindt het in strijd met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie dat er geen beroepsmogelijkheid voorzien is tegen het verlies van de Belgische nationaliteit als minderjarige, voor het geval dat de concrete gevolgen van dat verlies buitensporig zijn.

In een arrest van 22-12-2022 met 3 rechters kent de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) de vluchtelingenstatus toe aan een Burundese verzoeker om internationale bescherming. Er werd geen geloof gehecht aan de verklaringen van de vrouw. Toch vindt de RvV een langdurig verblijf en een verzoek om internationale bescherming in België voldoende om een gegronde vrees voor vervolging aan te tonen. Het Burundese regime beschouwt personen in deze situatie als opposanten. Uit landeninformatie blijkt dat opposanten risico lopen op vervolging in Burundi. In eerdere arresten van augustus 2022 had de RvV in andere zin geoordeeld.

De huwelijkspartner van een Oekraïense onderdaan krijgt tijdelijke bescherming, voor zover beiden vóór 24-2-2022 in Oekraïne verbleven en de huwelijkspartner sinds deze datum ontheemd is geraakt als gevolg van de Russische inval (art. 2 Uitvoeringsbesluit 2022/382). Het is hiervoor niet nodig dat de Oekraïner ook in België is. Bovendien volstaat het om de huwelijksband aan te tonen. Bijkomende bewijzen van de relatie zijn niet vereist. Dit bevestigt de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) in een arrest van 24-3-2023.

Volgens artikel 57/30, §2, eerste lid, 2° Verblijfswet kan de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) tijdelijke bescherming (TB) weigeren als de persoon al gemachtigd is tot verblijf in een andere EU-lidstaat die verplicht is om het Uitvoeringsbesluit (EU) 2022/382 toe te passen. De Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) spreekt zich in twee arresten van 27-9-2022 hierover tegenstrijdig uit. Enerzijds stelt de RvV dat de DVZ volgens richtlijn 2001/55 TB alleen kan weigeren als de persoon al een verblijfsmachtiging in een andere lidstaat heeft op basis van TB. Opmerking: voor Oekraïne kan dit echter juist niet volgens overweging 15 van het Uitvoeringsbesluit voor Oekraïne. Anderzijds stelt de RvV dat de DVZ TB aan ontheemden uit Oekraïne kan weigeren als de persoon al een verblijfsmachtiging in een andere EU-lidstaat heeft op basis van een andere grond dan TB. DVZ volgt in de praktijk deze laatste interpretatie. Maar het Europees recht voorziet die weigeringsgrond niet.

In omzendbrief VI nr 2023/15 van 23-1-2023 die omzendbrief VI nr 2021/139 van 10-5-2021 vervangt, voegt het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV) een aantal vreemdelingenkaarten toe aan de lijst met documenten waarmee je als gerechtigde kan aansluiten bij een ziekenfonds als ‘ingeschrevene in het rijksregister’. De elektronische verblijfskaarten K, L, EU en EU+ die de oude kaarten C, D, E en E+ op termijn gaan vervangen zijn opgenomen en ook de verblijfskaarten M en N voor de begunstigden van het terugtrekkingsakkoord tussen de EU en het VK. 

Volgens Grondwettelijk Hof arrest nr. 7/23 van 19-1-2023 schendt de woonplaatsvoorwaarde voor de Brusselse gezinsbijslag het gelijkheidsbeginsel voor kinderen die feitelijk in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest verblijven, maar er niet ingeschreven zijn in de bevolkingsregisters.

Dienst Vreemdelingenzaken mag de inhoud van Afghaanse e-taskara’s en paspoorten niet zomaar in twijfel trekken om een aanvraag gezinshereniging te weigeren, ook niet als de geboortedatum in deze documenten niet overeenkomt met de geboortedatum vermeld in een vroeger voorgelegde papieren taskara. Dat zegt de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen in een arrest van 3 mei 2022.

Het Hof van Justitie oordeelt op 12-1-2023 in verschillende zaken over de regels voor terugname van een asielzoeker die opeenvolgend in drie verschillende EU-lidstaten een verzoek om internationale bescherming (VIB) indiende.

Ook al is de termijn voor een terugnameverzoek verstreken, toch kan de derde lidstaat terugname van een asielzoeker verzoeken aan de tweede lidstaat. De voorwaarden hiervoor zijn dat de derde lidstaat tijdig terugname verzocht heeft aan de eerste lidstaat én dat de tweede lidstaat na de overdrachtstermijn de verantwoordelijkheid gekregen heeft. Het terugnameverzoek van de derde lidstaat is dan echter niet meer mogelijk binnen de vooropgestelde termijnen. Toch wordt de derde lidstaat dan niet automatisch verantwoordelijk voor het verzoek om internationale bescherming (VIB). Zodra de verantwoordelijkheid overgaat van de eerste lidstaat naar de tweede lidstaat start een nieuwe termijn waarbinnen de derde staat een terugname kan verzoeken.

Een daadwerkelijk rechtsmiddel tegen een overdrachtsbesluit heeft ook betrekking op de situatie die dateert van na het overdrachtsbesluit. Dit impliceert dat het rechtsmiddel ook betrekking kan hebben op het feit dat de overdrachtstermijn tegenover de eerste, aangezochte lidstaat is verstreken. In dat geval waarborgt het rechtsmiddel dat de overdracht naar de eerste, aangezochte lidstaat niet doorgaat.