Brexit: welke rechtspositie tijdens overgangsfase tot eind 2020?

Gepubliceerd op

Sinds 31 januari 2020 is het Verenigd Koninkrijk geen lid meer van de Europese Unie. Het terugtrekkingsakkoord van 17 oktober 2019 voorziet echter een transitiefase tot eind 2020. Op vlak van verblijfsrecht verandert er voorlopig niets voor Britten in België en vice versa. Britten (en hun familie) blijven tijdens de transitiefase gelijkgesteld aan Unieburgers (en hun familie) zowel voor kort als lang verblijf. Verworven verblijfsrechten blijven in principe gelden. Ook op vlak van andere rechten verandert er voorlopig niets.

Voor verblijfsaanvragen na 1 januari 2021 is het nog niet duidelijk welke regels van toepassing zullen zijn. In principe zullen dat de regels zijn die gelden voor derdelanders. Maar dat maakt nog deel uit van de onderhandelingen over een handelsakkoord die de komende maanden zullen plaatsvinden.

Kort verblijf

Tijdens de transitiefase blijven Britten visumvrij. Zij kunnen dus zonder probleem naar België reizen voor een periode van maximaal 90 dagen.

Verblijfsrecht van meer dan drie maanden

Britten die reeds een verblijfsrecht hebben bekomen in België behouden voorlopig hun E of E+ kaart. Verblijfsaanvragen van Britten tussen 31 januari 2020 en 31 december 2020 zullen ook via de procedure voor Unieburgers verlopen en ook zij zullen een E kaart krijgen indien de beslissing positief is.

Het bovenstaande principe geldt ook voor familieleden van Britten. Ook zij behouden dus voorlopig hun F of F+ kaart. Ook hun verblijfsaanvragen tot 31 december 2020 worden behandeld als een aanvraag gezinshereniging met een Unieburger.

Familieleden van Britten met een verblijfsrecht die pas na 31 december 2020 een verblijfsaanvraag indienen, zullen niet meer beschouwd worden als familieleden van Unieburgers. Het terugtrekkingsakkoord voorziet echter uitzonderingen voor:

  • bepaalde familieleden die reeds een band hadden met een Britse onderdaan met een verblijfsrecht in België voor het einde van de transitiefase of
  • kinderen die nadien werden geboren.

Voor hen gelden ook na de transitiefase dezelfde voorwaarden als ervoor. Meer info hierover vind je op de website van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ).

In de loop van de transitiefase en voor midden 2021 zullen de ingeschreven Britten en hun familieleden nog uitgenodigd worden om een nieuwe verblijfskaart te ontvangen, die vermelding maakt van de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie.

Een belangrijke bepaling in het terugtrekkingsakkoord is dat een verworven verblijfsrecht behouden blijft. Elke Brit of familielid van een Brit die voor 31 december 2020 een verblijfsrecht in België bekomt, zal dit dus ook na 1 januari 2021 behouden, met de nuance dat zij een nieuwe verblijfskaart zullen krijgen.

Werk

Tijdens de transitiefase kunnen Britten in België komen werken, als werknemer of als zelfstandige. Zij moeten hiervoor geen gecombineerde vergunning of beroepskaart hebben.

Sociale zekerheid

Het transitieakkoord bevat ook een luik over sociale zekerheid. Ook op dat vlak worden Britten voorlopig gelijkgesteld aan Unieburgers tijdens de overgangsfase tot eind 2020.

Inburgering

Inburgering valt in principe niet onder het Unierecht. Volgens de letter van het Vlaamse decreet inburgering van 7 juni 2013 zijn ´Unieburgers' en bepaalde gezinsleden vrijgesteld van verplichte inburgering. Aangezien Britten geen Unieburgers meer zijn, zou dit betekenen dat nieuwe inschrijvingen vanaf 31 januari 2020 in een Vlaamse gemeente (voor het eerst in België of na minder dan vijf jaar in Brussel of Wallonië) verplicht zouden zijn tot inburgering (tenzij zij om een andere reden vrijgesteld zouden zijn, bijvoorbeeld als arbeidsmigrant of studiemigrant of diens gezinslid).

Het terugtrekkingsakkoord bevat echter een algemene non-discriminatie bepaling die stelt dat Britten niet anders kunnen worden behandeld dan Unieburgers op basis van hun nationaliteit tijdens de transitiefase. Bovendien zou een verplichting tot inburgering een belemmering zijn van het vrij personenverkeer dat van toepassing blijft tijdens de transitiefase. Het terugtrekkingsakkoord EU-VK heeft de waarde van een verdrag en heeft directe werking.

Bijgevolg beschouwen we Britten en bepaalde gezinsleden nog, net zoals Unieburgers, als vrijgesteld van verplichte inburgering als zij zich inschrijven in een Vlaamse gemeente, ten laatste op 31-12-2020. Welke regels daarna zullen gelden, is nog onduidelijk.

Belgen in Verenigd Koninkrijk

Het terugtrekkingsakkoord is gebaseerd op wederkerigheid. Bijgevolg verandert er voorlopig ook niets aan de situatie van Belgen en andere Unieburgers en hun familieleden in het Verenigd Koninkrijk. Unieburgers en hun familieleden dienen wel een aanvraag in te dienen voor het ´EU Settlement Scheme´ in het Verenigd Koninkrijk voor 30 juli 2021. Meer info hierover vind je hier.

Schoolreis naar VK: nominatieve reizigerslijst nog mogelijk tot 31-12-2020

Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) keurt tot nader instructie nominatieve reizigerslijsten voor geplande schoolreizen naar het Verenigd Koninkrijk (VK) nog goed indien de terugreis voorzien is ten laatste op 31 december 2020. Dat heeft DVZ bevestigd aan het Agentschap Integratie en Inburgering (AgII). Zo kunnen wettig verblijvende derdelands scholieren die geen paspoort hebben toch op schoolreis gaan naar een andere EU-lidstaat (en Zwitserland, Noorwegen en IJsland en (voorlopig) het Verenigd Koninkrijk) wanneer ze met een pasfoto vermeld staan op een door DVZ gewaarmerkte nominatieve reizigerslijst.

In de praktijk blijkt de schoolreizigerslijst echter geen garantie op binnenkomst in het VK te geven. Het Verenigd Koninkrijk beslist soms om toch de toegang tot haar grondgebied te weigeren.

Meer info