26 oktober 2023

Laatst bijgewerkt op 24-11-2023

De oorlog tussen Israël en Hamas sinds 7 oktober 2023 en het Israëlisch-Palestijns conflict roepen ook vragen op naar mensen die ter plaatse vastzitten en een link met België hebben, en naar de rechtspositie van personen uit de Palestijnse gebieden die zich al in België bevinden. We bundelen hier voorlopige info, en actualiseren dit naargelang de evoluties.

  • Ter plaatse: het Consulaat-generaal van België in Jeruzalem heeft een evacuatielijst van mensen in Gaza die naar België zouden kunnen gebracht worden als het mogelijk wordt om Gaza te verlaten. Tot nu geven Egypte en Israël maximaal dagelijks voor enkele tientallen mensen toestemming om Gaza te verlaten. Ondertussen behandelt DVZ visumaanvragen uit Gaza prioritair maar niet soepeler dan anders. Visa gezinshereniging kunnen per e-mail gevraagd worden, humanitaire visa voorlopig niet.
  • In België: asielonderzoeken en beslissingen over de status van vluchteling of over bescherming in een ander land gaan door; beslissingen over subsidiaire bescherming zijn opgeschort. Er zijn ook evoluties in de praktijken wat betreft de nationaliteit of staatloosheid van personen uit Palestijnse gebieden.

Inhoud van dit bericht

1. Evacuatielijst

2. Visumaanvragen

3. Reizen 

4. Internationale bescherming

5. Nationaliteit en staatloosheid

Evacuatielijst

Het Consulaat-generaal van België in Jeruzalem houdt een evacuatielijst bij van mensen die sinds de oorlog vastzitten in Gaza en die naar België zouden kunnen gebracht worden als het mogelijk wordt om Gaza te verlaten. Ook andere landen die in de regio vertegenwoordigd zijn, houden evacuatielijsten bij. De EU en andere landen werken samen en bepleiten bij de betrokken landen in de regio onder andere om hun onderdanen en rechthebbenden een veilige doorgang uit Gaza te geven en om hen te kunnen repatriëren. Tot nu geven Egypte en Israël maximaal dagelijks voor enkele tientallen mensen uit de diverse evacuatielijsten toestemming om Gaza te verlaten.

De volgende personen die momenteel in Gaza vastzitten, kunnen zich laten registreren op de evacuatielijst van het Consulaat-generaal van België in Jeruzalem:

  • Rechthebbenden op consulaire bijstand (artikel 75 Consulair Wetboek)
    • Belgen
    • personen met een door België toegekend statuut van vluchteling of staatloze
    • Unieburgers met Belgen gelijkgesteld die niet worden vertegenwoordigd door hun eigen lidstaat

  • Mogelijk kunnen ook derdelands onderdanen met een Belgische verblijfsvergunning en een sterke link met België (bijvoorbeeld als familielid) vragen om op de evacuatielijst te komen. Dit is een gunst en het is onduidelijk welke categorieën in aanmerking kunnen worden genomen. We denken bijvoorbeeld aan mensen met een geldige verblijfskaart in België, of met een geldig visum, of met een positieve visumbeslissing en die hun identiteit, gevaarsituatie en een sterke link met België aantonen. Uit het persbericht van Myria van 16 november 2023 blijkt echter dat Belgische verblijfshouders die vastzitten in Gaza voorlopig geen perspectief hebben op evacuatie. 

Visumaanvragen

Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) behandelt visumaanvragen van personen uit Gaza voor gezinshereniging of humanitair visum prioritair, maar niet soepeler dan anders. De aanvragers moeten (zo goed als mogelijk) aantonen dat ze voldoen aan alle gewone voorwaarden.

Er zijn echter ook praktische moeilijkheden om een aanvraag in te dienen. Het VAC-kantoor in Gaza (waar de visumaanvraag normaal in ontvangst genomen wordt) is gesloten. Door het Hof van Justitie arrest Afrin van 18 april 2023 kunnen gezinsleden van een erkende vluchteling of subsidiair beschermde in België, en aanvragers die zich bevinden in een land of regio waar oorlog of conflict heerst en waar België geen visa afgeeft, een visum voor gezinshereniging vanop afstand aanvragen. Dat kan per e-mail bij de diplomatieke post in Jerusalem, volgens de procedure beschreven op de website van DVZ. Voorlopig laat DVZ een online aanvraag echter enkel toe voor visa gezinshereniging (voor familieleden die recht hebben op gezinshereniging naar België), en (nog?) niet voor humanitaire visumaanvragen (voor de iets ruimere familieleden die in aanmerking komen voor een humanitair visum).

Reizen

Om te kunnen (terug)reizen naar België is in principe een erkend reisdocument nodig. Belgen met een dubbele nationaliteit van een visumvrijgesteld land kunnen naar België reizen met het paspoort van de andere nationaliteit, bijvoorbeeld mocht het Belgisch paspoort vervallen zijn. Zij kunnen consulaire bijstand krijgen behalve wanneer de toestemming van de plaatselijke autoriteiten vereist is (zie artikel 79 Consulair Wetboek).

Reizen naar de regio worden sterk afgeraden. Het Belgisch ministerie van Buitenlandse Zaken raadt alle reizen naar Gaza strikt en formeel af, en raadt alle niet-essentiële reizen naar Israël, Jeruzalem, Palestijns Gebied sterk af.

Internationale bescherming

Over asiel in België voor personen uit de Palestijnse gebieden laat het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CVGS) het volgende weten in een bericht van 20 oktober 2023:

  • Het CGVS laat geplande persoonlijke onderhouden en onderzoek doorgaan
  • Het CGVS blijft beslissingen nemen van 1) erkenning van de status van vluchteling, als er duidelijk een individuele gegronde vrees tot vervolging wordt vastgesteld; of 2) niet-ontvankelijkheid voor een persoon met een status van bescherming in een andere lidstaat
  • Het CGVS schort tijdelijk de betekening op van beslissingen tot toekenning of weigering van de subsidiaire beschermingsstatus. Deze opschorting duurt tot wanneer het CGVS over voldoende objectieve informatie beschikt om de veiligheidssituatie in de Palestijnse gebieden accuraat te kunnen beoordelen.

Nationaliteit en staatloosheid

Er is in de Belgische rechtspraak veel controverse over de vraag of mensen van Palestijnse origine de Palestijnse nationaliteit hebben, en zo ja, onder welke voorwaarden. Onderaan bij ‘meer info’ vind je een overzicht van onze artikelen hierover en de rechtspraak.

Daarnaast voorziet artikel 10 van het Wetboek van de Belgische nationaliteit (WBN) dat kinderen die geboren worden in België en geen andere nationaliteit bezitten, de Belgische nationaliteit krijgen toegekend. Het is daarbij aan de ambtenaar burgerlijke stand van de gemeente van geboorteplaats van het kind om te onderzoeken of het kind al dan niet een nationaliteit heeft. Dienst Vreemdelingenzaken is in geen geval bevoegd voor de beoordeling van de vraag of een kind al dan niet een nationaliteit heeft in toepassing van artikel 10 WBN. Lees hierover ons nieuwsbericht ‘Zijn in België geboren kinderen van Palestijnse origine Belg? Gemeenten en rechtbanken zijn bevoegd, niet DVZ’

Een masterstudent van de UGent onderzoekt de toepassing van artikel 10 WBN. Ben je ambtenaar bij een gemeente en behandel je dergelijke dossiers of heb je hier expertise in? Neem deel aan de enquête!