11 juni 2014

Het Consulair Wetboek dat de bevoegdheden van consulaire posten regelt, treedt in werking op 15 juni 2014. Dat werd bepaald bij Koninklijk Besluit van 19 april 2014. Het Consulair Wetboek vervangt een aantal bestaande wetten, onder meer de wet van 31 december 1981 en de wet van 10 juli 1931.

We bespreken hieronder de belangrijkste wijzigingen.

Bevoegdheden burgerlijke stand

Dit onderdeel vervangt de wet van 12 juli 1931 over de bevoegdheid van diplomatieke en consulaire ambtenaren inzake burgerlijke stand. De consul zal als ambtenaar van de burgerlijke stand optreden als de akte niet lokaal kan worden opgemaakt of als de lokale burgerlijke stand onvoldoende garanties biedt.

De consulaire posten zijn bevoegd om de volgende akten van burgerlijke stand op te maken:

  • Geboorte- en overlijdensakten
  • Erkenningsakten als de erkenner Belg is en is ingeschreven in het consulair ressort
  • Gezamenlijke verklaring in verband met het vermoeden van vaderschap zoals bepaald in artikel 316bis van het Burgerlijk Wetboek, als de geboorteakte wordt opgemaakt door de consulaire post
  • Akten over de naam van erkende kinderen, als het kind Belg is en zijn gewone verblijfplaats binnen het ambtsgebied van de consulaire post heeft.

Het is niet langer mogelijk huwelijken af te sluiten op een Belgisch consulaat. Het Consulair Wetboek geeft geen bevoegdheid aan de consulaire posten om huwelijksakten op te maken.

Geboorteakten kunnen alleen opgemaakt worden in een consulaat buiten de Europese Unie. In landen van de Europese Unie moet de geboorte worden aangegeven bij de lokale overheid.

Notariële bevoegdheden

De consulaire posten buiten de Europese Unie zijn bevoegd om de volgende notariële akten en documenten op te maken:

  • Akten en contracten over in België gelegen goederen of te behandelen zaken
  • Huwelijkscontracten en wijzigingen aan huwelijksvermogensstelsels als er een Belg is
  • Uiterste wilsbeschikkingen als de erflater Belg is
  • Toestemmingsakten inzake adoptie als de persoon die toestemming nodig heeft, Belg is, en
  • Afschriften van en uittreksels uit akten die op de consulaire post worden bewaard.

Belgen die zich in een andere EU-lidstaat bevinden, moeten zich wenden tot de lokale overheid.

Bevoegdheden inzake nationaliteit

De consulaire beroepsposten zijn bevoegd om akten op te maken en overschrijvingen te doen volgens het Wetboek van de Belgische nationaliteit. Ze kunnen ook nationaliteitsattesten afgeven.

Deze bevoegdheden kunnen alleen worden uitgeoefend ten aanzien van Belgen die hun woonplaats binnen het consulair ambtsgebied hebben en ten aanzien van niet-Belgen die binnen het consulair ambtsgebied hun hoofdverblijfplaats hebben.

Bevoegdheden inzake legalisatie en onderzoek van vreemde documenten

Er verandert niets aan het principe van legalisatie van buitenlandse documenten. De betekenis van legalisatie blijft louter formeel en zegt niks over de inhoudelijke juistheid van een document.

Het Consulair Wetboek geeft wel de mogelijkheid aan elke Belgische overheid om een onderzoek te vragen naar de echtheid, conformiteit aan de lokale wetgeving of inhoudelijke authenticiteit van een document. Dat kan als een overheid ernstige twijfels heeft over de echtheid of de inhoudelijke authenticiteit van een buitenlandse rechterlijke beslissing of een buitenlandse authentieke akte.

Consulaire bevolkingsregisters

Iedere consulaire beroepspost houdt een consulair bevolkingsregister.

Belgen die hun gewone verblijfplaats hebben in het consulair ambtsgebied van een consulaire post en niet zijn opgenomen in de bevolkingsregisters van een Belgische gemeente, kunnen worden ingeschreven in een consulair bevolkingsregister.

Alleen Belgen die in de consulaire bevolkingsregisters zijn ingeschreven, krijgen administratieve bijstand. Belgen die niet ingeschreven zijn, kunnen alleen noodreisdocumenten krijgen.

Consulaire attesten

Het hoofd van de consulaire beroepspost geeft consulaire attesten af.

Belgen die willen huwen in het consulair ambtsgebied, kunnen een “attest van geen huwelijksbeletsel” krijgen. Sinds de wet van 2 juni 2013 was er al een wettelijke basis voor het uitreiken van deze attesten. In het Consulair Wetboek worden die bepalingen overgenomen. Er verandert inhoudelijk niets aan de procedure voor het verkrijgen van een attest van geen huwelijksbeletsel.