4 augustus 2022

Laatst bijgewerkt op 22-01-2024

Op deze webpagina vind je een actueel overzicht van het verblijfsrecht en de sociale, medische en andere rechten van personen die het conflict in Oekraïne ontvluchten. We volgen ontwikkelingen op de voet en blijven dit overzicht actualiseren. Consulteer regelmatig deze pagina en de bronnen waar we onderaan naar verwijzen.

De volgende titels werden recent toegevoegd of de informatie werd aangevuld of gewijzigd:

Met het Uitvoeringsbesluit van 19 oktober 2023 verlengde de Raad van de Europese Unie de tijdelijke bescherming tot 4 maart 2025. Op 7 november 2023 gaf Dienst Vreemdelingenzaken instructie over de verlenging van de verblijfskaarten A. Tijdelijk beschermden kunnen vanaf 4 januari 2024 bij hun gemeente de verlenging van hun verblijfskaart vragen. De nieuwe kaarten zullen geldig zijn tot 4 maart 2025.

Vlaanderen blijft de lokale besturen ondersteunen bij de opvang van ontheemde Oekraïners, onder meer door subsidiëring. Naar aanleiding van de verlenging van het statuut tot maart 2025, besloot de Vlaamse Regering om ook het Besluit van 8 april 2022 over de toekenning van subsidies in de tijd te verlengen tot maart 2025.

In de RIZIV omzendbrief van 15 december 2023 (zie onderaan bij 'extra informatie') verduidelijkt de overheid de werking rond de verhoogde tegemoetkoming voor personen met tijdelijke bescherming: personen die vóór 1 september 2023 hun attest tijdelijke bescherming hadden ontvangen konden zonder inkomensonderzoek het recht op de verhoogde tegemoetkomen genieten onder bepaalde omstandigheden. Voor personen die pas na 1 september hun attest hebben ontvangen is er wel een inkomensonderzoek nodig om eventueel in aanmerking te komen voor de verhoogde tegemoetkoming. Dit vergt dat de persoon zelf stappen zet en een aanvraag tot de verhoogde tegemoetkoming indient bij de gekozen mutualiteit.

 

Inhoud van deze pagina:

Je bent nog in Oekraïne. Welke reismogelijkheden naar België heb je?
    1.1 Met Oekraïens biometrisch paspoort: zonder visum
    1.2 Zonder Oekraïens biometrisch paspoort: veilige doorgang of visumfaciliteiten
    1.3 Consulaire bijstand
    1.4 Reisadvies

2  Je bent in België. Welke verblijfsprocedures kan je opstarten?
    2.1  Kort verblijf
    2.2  Verlenging van verblijf
    2.3  Tijdelijke bescherming als ontheemde
          2.3.1  Wie krijgt tijdelijke bescherming in België?
                    1 Toepassingsgebied
                    2 Combinatie van tijdelijke en internationale bescherming?
                    3 Al tijdelijke bescherming in een andere lidstaat van de EU?
                    4 Al een machtiging tot verblijf (anders dan tijdelijke bescherming) in een andere lidstaat van de EU?

          2.3.2  Welke documenten moet je voorleggen?
          2.3.3  Hoe verloopt de procedure?
                    1 Aanmelding bij registratiecentrum
                    2 Inschrijving bij gemeente
                    3 Afgifte en hernieuwing verblijfskaart A en duur van het statuut

    2.4  Gezinshereniging voor familieleden van tijdelijk beschermden
    2.5  Internationale bescherming
    2.6  Andere verblijfsprocedures

Rechten met tijdelijke bescherming
     3.1 Crisishuisvesting
     3.2 Ziekteverzekering
     3.3 OCMW-steun
     3.4 Inschrijving als werkzoekende bij de VDAB
     3.5 Werk
     3.6 Gezinsbijslag
     3.7 Een voogd voor een niet-begeleide minderjarige
     3.8 Onderwijs 
          3.8.1 Leerplicht voor minderjarigen
          3.8.2 Hoger onderwijs
     3.9 Inburgering
     3.10 Volwassenenonderwijs (bv. taalles)
     3.11 Bankdiensten
     3.12 Reizen als tijdelijk beschermde
     3.13 Recht om een woning te huren
     3.14 Juridische bijstand
     3.15 Erkenning Oekraïense rijbewijzen
     3.16 Gezinshereniging voor familieleden van tijdelijk beschermden

4. Oekraïense documenten vanuit IPR-rechtelijk oogpunt
     4.1 Legalisatie
     4.2 Geldigheidsduur buitenlandse akten
     4.3 Ontbrekende, of onmogelijk te verkrijgen documenten van de burgerlijke stand
     4.4 Uitzonderlijke bevoegdheid Belgische rechter ingevolge art. 11 WIPR en artikel 6, lid 1 van het Verdrag van ‘s Gravenhage

5. Ouderlijke verantwoordelijkheid voor kinderen uit Oekraïne

6. Oekraïense nationaliteit voor kinderen geboren in België

Meer info

 

1  Je bent nog in Oekraïne. Welke reismogelijkheden naar België heb je?

1.1  Met Oekraïens biometrisch paspoort: zonder visum

Als Oekraïner heb je geen visum nodig voor binnenkomst en een kort verblijf in België (maximum 90 dagen binnen een periode van 180 dagen). Je moet wel in het bezit zijn van een biometrisch paspoort dat is afgegeven door de Oekraïense autoriteiten. Oekraïners die niet over een biometrisch paspoort beschikken en zich nog buiten de Schengenzone bevinden, moeten een visum aanvragen bij de Belgische ambassade van een gastland buiten de Schengenzone, zoals Roemenië of Moldavië. Indien je je in een gastland binnen de Schengenzone bevindt, kun je je reis naar België verderzetten.

Als Oekraïner met een biometrisch paspoort moet je ook voldoen aan de binnenkomstvoorwaarden. Dit houdt onder andere in dat je bewijs levert van voldoende bestaansmiddelen, het reisdoel, de verblijfsomstandigheden. Ook Oekraïners die overwegen om tijdelijke bescherming aan te vragen op het grondgebied tijdens een kort verblijf moeten aan deze voorwaarden voldoen. In tegenstelling tot een verzoek om internationale bescherming is een aanvraag om tijdelijk bescherming immers niet mogelijk aan de grens. De Dienst Grenscontrole van de DVZ past dit in de praktijk ook zo toe en weigert Oekraïners met een biometrisch paspoort die niet aan de binnenkomstvoorwaarden voldoen. Deze praktijk lijkt in te gaan tegen de informatie die de Europese Commissie hierover op haar website verstrekt: 'Als u de Oekraïense nationaliteit en een biometrisch paspoort bezit, kunt u aan de grens met uw paspoort de EU binnen. In alle andere gevallen laten EU-landen u op humanitaire gronden toe.'

Volgens de informatie die het AgII heeft verkregen, zal toegang tot het Belgisch grondgebied niet worden geweigerd als je niet gevaccineerd bent.

Wat moet je doen bij aankomst in België? Lees hier meer over onder 'Je bent in België. Welke verblijfsprocedures kan je opstarten?'.

1.2  Zonder Oekraïens biometrisch paspoort of als derdelander: faciliteiten voor visa of veilige doorgang

De Europese Commissie wijst erop dat een veilige doorgang verzekerd moet worden voor derdelanders die wel in veilige en duurzame omstandigheden kunnen terugkeren naar hun land van herkomst. Om dit te verzekeren moeten de lidstaten hen toelaten in de Europese Unie, ook zonder dat zij voldoen aan de voorwaarden van de Schengengrenscode. De Europese Commissie beveelt de lidstaten aan proactief samen te werken om veilige repatriëring mogelijk te maken. Dit doet geen afbreuk aan het recht op het doen van een verzoek om internationale bescherming of het opstarten van een andere verblijfprocedure. Lees hier meer over onder 'Je bent in België. Welke verblijfsprocedures kan je opstarten?'.

Personen die recht hebben op tijdelijke bescherming (zie 2.3) maar geen visumvrijstelling hebben voor een kort verblijf (bijvoorbeeld Oekraïners zonder biometrisch paspoort, of derdelands gezinsleden) moeten alle faciliteiten krijgen zodat zij de vereiste visa kunnen verkrijgen om zich te begeven naar het grondgebied van de lidstaat waar ze tijdelijke bescherming willen aanvragen. De formaliteiten moeten zoveel mogelijk beperkt worden. De Europese Commissie doet in dat kader specifieke aanbevelingen in haar mededeling van 21 maart 2022.

Zie ook 3.16 Gezinshereniging voor familieleden van tijdelijk beschermden 

1.3  Belgische ambassade in Kiev en consulaire teams in buurlanden

Op 1 maart 2022 werd beslist de Belgische ambassade in Kiev te sluiten. Voor 1 maart was beslist om het personeel van de ambassade van België in Kiev te verplaatsen binnen de ambassade van Frankrijk. De Belgische ambassade in Kiev is op 11 juli 2022 heropend, maar enkel voor diplomatieke diensten. Voor consulaire diensten aan Belgen die in Oekraïne verblijven, blijft de ambassade van België in Warschau, Polen voorlopig het contactpunt. Lees meer op de website van de ambassade

België blijft ook consulaire bijstand geven aan de Belgen die nog in Oekraïne zijn, via het callcenter van Buitenlandse Zaken: +32 (0)2 501 40 00.

Aan bepaalde grensposten van de buurlanden van Oekraïne zijn Belgische consulaire teams aanwezig die, waar mogelijk, consulaire bijstand kunnen verlenen:

1.4  Reisadvies FOD Buitenlandse zaken

Op de website van de FOD BuZa vind je informatie over de veiligheid in en reisadvies uit Oekraïne. Er wordt aanbevolen zich te registreren op Travellers Online en om contact op te nemen met het Crisiscentrum van de FOD Buitenlandse Zaken op het nummer +32 (0)2 501 40 00.

De ambassade van België in Polen geeft ook informatie over het verlaten van Oekraïne over land via Polen.

2  Je bent in België. Welke verblijfsprocedures kan je opstarten?

Op 3 maart 2022 hebben de Europese lidstaten (met uitzondering van Denemarken) besloten om toepassing te maken van Richtlijn 2001/55 op de situatie van Oekraïne. Deze richtlijn laat toe om in geval van massale toestroom van ontheemden afkomstig uit derde landen die niet naar hun land van oorsprong kunnen terugkeren, onmiddellijke en tijdelijke bescherming te bieden. De Raad van de EU legde dat vast in een uitvoeringsbesluit van 4 maart 2022, en verlengde dat met uitvoeringsbesluit van 19 oktober 2023 tot de maximale periode van drie jaar, tot 4 maart 2025. Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) raadt aan om op dit statuut beroep te doen en raadt af om een verzoek om internationale bescherming te doen, dit om overbelasting van het asielsysteem en de asielopvang te vermijden. Je behoudt echter het recht om een verzoek om internationale bescherming te doen, al dan niet in combinatie met tijdelijke bescherming.

2.1  Kort verblijf

Onderdanen van Oekraïne met een biometrisch paspoort zijn vrijgesteld van de visumplicht voor kort verblijf. DVZ raadt aan om je na aankomst in België aan te melden bij de gemeente waar je verblijft. Je hoeft dit niet te doen wanneer je in een hotel of ziekenhuis verblijft. Je ontvangt een aankomstverklaring (bijlage 3). Oekraïners met biometrisch paspoort hebben het recht om in de Schengenzone (waaronder België) te verblijven gedurende 90 dagen binnen een periode van de voorbije 180 dagen. Als Oekraïner met een biometrisch paspoort moet je in de prakijk ook voldoen aan de binnenkomstvoorwaarden. Dit houdt onder andere in dat je bewijs levert van voldoende bestaansmiddelen, het reisdoel, de verblijfsomstandigheden. Dit lijkt in te gaan tegen de informatie die de Europese Commissie hierover op haar website verstrekt: 'Als u de Oekraïense nationaliteit en een biometrisch paspoort bezit, kunt u aan de grens met uw paspoort de EU binnen. In alle andere gevallen laten EU-landen u op humanitaire gronden toe.' Het wettig kort verblijf voor maximum 90 dagen zal volgens DVZ uitzonderlijk met nog eens 90 dagen kunnen worden verlengd als een veilige terugkeer naar Oekraïne dan nog niet kan. Je aankomst in de Schengenzone (bv. Polen, Hongarije of Slowakije) blijkt uit je paspoortstempel of andere bewijzen. Bij wijze van uitzondering kan een aankomstverklaring worden afgeleverd aan Oekraïners die hun land ontvlucht zijn zonder biometrisch paspoort als ze een geldig identiteitsbewijs (bijvoorbeeld een verlopen paspoort, nationale identiteitskaart, rijbewijs of akte van de burgerlijke stand) en bewijs van de datum van hun uitreis uit Oekraïne of binnenkomst in de Schengenzone kunnen voorleggen. Indien de inreisdatum niet met een stempel of ander bewijs bewezen kan worden, wordt ook een verklaring op eer aanvaard (bron: Dienst Kort Verblijf). Meer info vind je op onze pagina over Verplichte aanmelding na aankomst in België

Let op: in kort verblijf heb je geen recht om te werken, geen recht op OCMW-steun en kan je in principe niet aansluiten bij de publieke ziekteverzekering in België. Bij wijze van uitzondering kunnen personen die bij een OCMW verklaren dat ze tijdelijke bescherming zullen aanvragen en pas in België zijn aangekomen in gevolg het conflict, beroep doen op dringende medische hulp.

2.2  Verlenging van verblijf

Dienst Vreemdelingenzaken bevestigde de volgende mogelijkheden.

Verblijf je al in kort verblijf in België en kan je door de situatie in Oekraïne niet terugkeren? In dat geval kan je bij de gemeente van je verblijf vragen om je kort verblijf te verlengen. Je moet uitzonderlijk niet bewijzen dat je beschikt over een reisverzekering. Ook overmacht moet niet bewezen worden. Meer info vind je op onze pagina over hoe een kort verblijf verlengen. Je kan ook tijdelijke bescherming aanvragen (zie hieronder 2.3).

Heb je een lang verblijfsrecht in België voor beperkte duur dat afloopt en voldoe je niet aan de voorwaarden voor verlenging van dat verblijfsrecht? Ook dan kan je je wenden tot de gemeente van je verblijf om toestemming te vragen voor de verlenging als de situatie in Oekraïne het niet toelaat om terug te keren. Je ontvangt een (nieuwe) aankomstverklaring (bijlage 3). Je kan ook tijdelijke bescherming aanvragen (zie hieronder 2.3).

Werk je als seizoenarbeider in het Vlaams Gewest met een arbeidskaart? Oekraïense seizoenarbeiders die in het Vlaams gewest met een arbeidskaart werken, kunnen een verlenging van deze arbeidskaart vragen in combinatie met een verlenging van hun kort verblijf, ook indien ze meer dan 90 dagen zullen verblijven en werken als seizoenarbeider. Vlaanderen beroept zich hiervoor op artikel 75, lid 2 van het Vlaams Besluit van 7 december 2018, dat toelaat om af te wijken van de gecombineerde vergunningsprocedure wanneer iemand om een uitzonderlijke reden onafhankelijk van zijn wil het land niet kan verlaten. De totale duur van de toelating tot arbeid als seizoenarbeider kan maximaal 5 maanden bedragen. Daarnaast moet rekening gehouden worden met de geldigheidsduur van de plukkaart. Er wordt momenteel overlegd over een verlenging van die geldigheidsduur, maar hierover werd nog geen beslissing genomen. 

De vernieuwing van de arbeidskaart moet door de werkgever worden aangevraagd bij het Vlaams gewest (zoals hier beschreven) en de verlenging van de aankomstverklaring moet door de seizoenarbeider zelf worden aangevraagd via de gemeente.

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is er vooralsnog geen bijzondere regeling voor Oekraïense seizoenarbeiders.

2.3 Tijdelijke bescherming als ontheemde

Op 4 maart 2022 heeft de Raad van de Europese Unie een uitvoeringsbesluit genomen en gepubliceerd, dat toepassing maakt van Richtlijn 2001/55. Deze richtlijn laat toe om in geval van massale toestroom van ontheemden afkomstig uit derde landen die niet naar hun land van oorsprong kunnen terugkeren, onmiddellijke en tijdelijke bescherming te bieden. De Raad van de EU heeft besloten dat er sprake is van een massale toestroom in de Unie van ontheemde personen die Oekraïne hebben moeten verlaten als gevolg van een gewapend conflict. Het is dus niet hetzelfde als internationale bescherming, dat steeds kan worden aangevraagd en niet noodzakelijk tijdelijk van aard is.

Het statuut van tijdelijke bescherming is in België geregeld in artikel 57/29 en volgende van de Verblijfswet (Vw).

2.3.1  Wie krijgt tijdelijke bescherming in België?

2.3.1.1 Toepassingsgebied

De volgende personen hebben recht op tijdelijke bescherming, voor zover zij voor 24 februari 2022 in Oekraïne verbleven:

  1. Oekraïners
  2. staatlozen of derdelanders met internationale bescherming (of gelijkwaardige nationale bescherming) in Oekraïne
  3. de volgende familieleden (van beide bovengenoemde groepen), voor zover zij reeds voor 24 februari 2022 in Oekraïne een gezin vormden:
    1. echtgeno(o)t(e) of de wettelijk samenwonende partner

      • Zie over het bewijzen van de huwelijksband ook ons nieuwsbericht: RvV: tijdelijke bescherming voor huwelijkspartner Oekraïner vereist geen aanwezigheid Oekraïner in België en geen bijkomende bewijzen relatie
      • Wettelijk samenwonende partner?
        • Het Uitvoeringsbesluit spreekt van de "niet-gehuwde partner met wie een duurzame relatie wordt onderhouden, indien in de wetgeving of in de praktijk van de betrokken lidstaat niet-gehuwde en gehuwde paren op een vergelijkbare manier worden behandeld volgens het vreemdelingenrecht van die lidstaat"
        • De website van DVZ vermeldt: "de niet-gehuwde partner met wie een duurzame relatie wordt onderhouden, overeenkomstig hetgeen wordt voorzien in de Belgische vreemdelingenwetgeving". DVZ bevestigde dat dit dient begrepen te worden als de wettelijk samenwonende partner.
    2. ongehuwde minderjarige kinderen van de referentiepersoon of diens partner

    3. andere naaste familieleden die met het gezin samenwoonden ten tijde van de gebeurtenissen die tot de massale toestroom van ontheemden geleid hebben en die op dat tijdstip volledig of hoofdzakelijk ten laste van de referentiepersoon (van beide bovengenoemde groepen) waren
  4. staatlozen en derdelanders met onbeperkt verblijfsrecht in Oekraïne die niet op veilige en duurzame wijze kunnen terugkeren naar hun land van herkomst of regio binnen hun land van herkomst

- Wat betekent voor 24 februari 2022 in Oekraïne verbleven hebben?

Het Uitvoeringsbesluit bepaalt dat enkel personen die voor 24 februari 2022 in Oekraïne verbleven, recht hebben op tijdelijke bescherming. De Europese Commissie heeft op 21 maart 2022 sterk aanbevolen dat lidstaten deze datum niet strikt toepassen en dat de tijdelijke bescherming ook wordt verleend aan de hierboven vermelde personen die zich reeds voor 24 februari buiten Oekraïne bevonden (bijvoorbeeld omwille van werk, studies, vakantie, familiebezoek, medische redenen of andere redenen). Uit navraag blijkt dat België dit ook zo zal toepassen voor personen die zich reeds voor 24 februari met een kort verblijf in België bevonden.

Het is onzeker of ook aan personen van wie het lang verblijf in België afloopt zonder mogelijkheid tot verlenging en mensen die reeds onwettig in België verbleven tijdelijke bescherming wordt gegeven. In de praktijk zagen we al dat een groot aantal seizoenarbeiders waarvan het lang verblijf afliep, tijdelijke bescherming kregen.

- Wat met derdelanders met wettig verblijf in Oekraïne?

De meeste derdelanders die wettig verblijven in Oekraïne komen niet in aanmerking voor tijdelijke bescherming. In navolging van de richtlijnen van de Europese Commissie van 21 maart 2022 kent België wél tijdelijke bescherming toe aan derdelanders die:

  • voor 24 februari 2022 legaal verbleven in Oekraïne
  • er een geldig onbeperkt verblijfsrecht hebben
  • niet in veilige en duurzame omstandigheden kunnen terugkeren naar hun land van herkomst of regio binnen hun land van herkomst.

In de richtlijnen verduidelijkt de Europese Commissie wanneer aan deze derde voorwaarde voldaan kan zijn. "Onveilige omstandigheden" zijn o.a. situaties van gewapend conflict of endemisch geweld, risico op vervolging op grond van ras, religie, nationaliteit, het behoren tot een sociale groep of politieke overtuiging, risico op de doodstraf, folteringen of aan andere onmenselijke of vernederende behandelingen of bestraffingen. De omstandigheden zijn "duurzaam" indien de betrokkene in het land van herkomst reële vooruitzichten heeft dat aan zijn basisbehoeften zal worden voldaan, met name toegang tot middelen om te overleven, water, voeding, kleding en onderdak, en dat hij reële mogelijkheden heeft om opnieuw te integreren in de samenleving en op de arbeidsmarkt en zonder discriminatie toegang zal hebben tot openbare diensten. Dit moet onderzocht worden op basis van de individuele situatie van de derdelander en mag niet uitsluitend gebaseerd zijn op de algemene situatie in het land van herkomst. De betrokkene moet zelf aantonen waarom hij niet kan terugkeren. De Commissie raadt de lidstaten aan om in het individuele onderzoek met name rekening te houden met het bestaan van sociale en economische banden met het land van herkomst en met Oekraïne. 

- Wat met familieleden van categorie 4?

De Europese Commissie moedigt de lidstaten aan om ook de familieleden, zoals hierboven omschreven, van deze categorie (staatlozen en derdelanders met onbeperkt verblijfsrecht in Oekraïne die niet op veilige en duurzame wijze kunnen terugkeren) in aanmerking te nemen voor tijdelijke bescherming. Maar dat heeft België voor zover wij weten niet beslist.

Als derdelanders niet kunnen terugkeren naar hun land van herkomst omwille van een risico op vervolging of ernstige schade (bv. gewapend conflict), kunnen zij ook steeds internationale bescherming vragen (zie hierna, 2.5). 

Val je buiten het toepassingsgebied maar ben je een familielid van iemand die wel tijdelijke bescherming kreeg in België? Lees dan meer over de mogelijkheden tot gezinshereniging voor familieleden van tijdelijk beschermden.

2.3.1.2 Combinatie van tijdelijke en internationale bescherming? 

Je hebt altijd het recht om 'internationale bescherming' (zie 2.5) te vragen, ook al krijg je de tijdelijke beschermingsstatus of wordt deze ondertussen beëindigd (artikel 50 Vw en 17 Richtlijn 2001/55). Het onderzoek van het verzoek om internationale bescherming van iemand die tijdelijke bescherming geniet, wordt echter opgeschort totdat de regeling inzake tijdelijke bescherming beëindigd wordt (artikel 51/9 Vw).

2.3.1.3 Al tijdelijke bescherming in een andere lidstaat van de EU?

Ook dan kom je in aanmerking voor tijdelijke bescherming in België. De lidstaten hebben namelijk afgesproken dat tijdelijk beschermden in de ene lidstaat, die doorreizen naar een andere lidstaat en daar tijdelijke bescherming aanvragen, niet teruggestuurd zullen worden naar de eerste lidstaat. Je kan wel slechts in één lidstaat tegelijk tijdelijke bescherming en de bijhorende sociale rechten genieten. Je tijdelijke bescherming en de bijhorende rechten zullen bijgevolg stopgezet worden in de eerste lidstaat, wanneer je in een andere lidstaat tijdelijke bescherming krijgt.

Je recht op tijdelijke bescherming wordt in België wel opnieuw beoordeeld door DVZ. Lidstaten kunnen ervoor kiezen het toepassingsgebied ruimer toe te passen. Dat je in een andere lidstaat tijdelijke bescherming kreeg, betekent dus niet altijd dat je ook in België tijdelijke bescherming zal krijgen.

De Europese Commissie lanceerde op 31 mei 2022 een EU-platform voor de registratie van personen die tijdelijke bescherming genieten. Dit stelt de lidstaten in staat om informatie uit te wisselen over de personen die tijdelijke bescherming genieten op hun grondgebied, zodat meervoudige registraties kunnen worden vermeden.

Opgelet: de tijdelijke bescherming is niet van toepassing in Denemarken.

2.3.1.4 Al een machtiging tot verblijf (anders dan tijdelijke bescherming) in een andere lidstaat van de EU?

DVZ heeft aangegeven de tijdelijke bescherming te weigeren aan personen die gemachtigd zijn tot een verblijf (op een andere grond dan tijdelijke bescherming) in een andere lidstaat van de Europese Unie die verplicht is om de tijdelijke bescherming toe te passen. Zij baseren zich daarvoor op artikel 57/30, § 2, eerste lid, 2° Vw. Zo kan het bv. zijn dat de DVZ de tijdelijke bescherming weigert aan iemand die in het bezit is van een visum D in het kader van werk in een andere lidstaat.

Er is echter discussie in de rechtspraak over de interpretatie van dit artikel. Een arrest van de RvV van 27 september 2022 vernietigde een weigeringsbeslissing op deze grond.

2.3.2  Welke documenten moet je voorleggen?

  • Oekraïners:
    • een bewijs van nationaliteit voorzien van een foto: bijvoorbeeld een biometrisch paspoort, nationale identiteitskaart, paspoort, ...
  • Personen met internationale bescherming of erkend staatlozen (of andere derdelanders) in Oekraïne:
    • een identiteitsbewijs met foto: bijvoorbeeld een vluchtelingenpaspoort, biometrisch paspoort, verblijfskaart, identiteitskaart, rijbewijs, ... EN
    • bewijs van hun statuut in Oekraïne.
  • Hun familieleden:
    • een identiteitsbewijs met foto: bijvoorbeeld een biometrisch paspoort, nationale identiteitskaart, rijbewijs, ...
    • een bewijs van de familieband, bijvoorbeeld een huwelijksakte, geboorteakte, ... Het moet gaan om de originele akte. Deze documenten moeten in principe vergezeld zijn van een apostille. Voor een huwelijk dient bovendien aangetoond te worden dat het huwelijk nog steeds stand houdt.
    • voor "andere naaste familieleden": het bewijs van samenwoonst en ten laste zijn.

De Europese Commissie heeft op 21 maart 2022 aanbevolen dat ook documenten waarvan de geldigheidsdatum verstreken is door de lidstaten aanvaard worden. De aanbeveling bevat ook een indicatieve lijst van welke documenten door de lidstaten kunnen aanvaard worden, ongeacht of de geldigheidsdatum is verstreken of niet. Het gaat om:

  • alle soorten paspoorten (nationale paspoorten, diplomatieke paspoorten, dienstpaspoorten, collectieve paspoorten en surrogaatpaspoorten, inclusief kinderpaspoorten)
  • nationale identiteitskaarten (inclusief tijdelijke en voorlopige)
  • militaire dienstboekjes en dienstkaarten
  • zeemansregistratieboekjes, schippersdienstkaarten en zeemanspaspoorten
  • burgerschapscertificaten
  • andere officiële documenten die het staatsburgerschap vermelden of aangeven

Modellen van Oekraïense documenten zijn te vinden op Prado.

In 2020 lanceerde de Oekraïense overheid een online platform en app Diia (vertaling: Actie). Hierop kunnen Oekraïense burgers diverse officiële digitale documenten bekomen, waaronder paspoorten en identiteitskaarten, biometrische paspoorten, rijbewijzen, geboortecertificaten, verblijfsvergunningen en COVID-19-certificaten. Oekraïne is geen lid van de Europese Unie en Diia valt daarmee buiten de eIDAS verordening. De documenten zijn daardoor geen officieel erkende identificatiemiddelen. Wel kunnen ze gebruikt worden om de identificatie of een verklaring onder ede te ondersteunen.

Bij gebrek aan of bij twijfel over de authenticiteit van documenten is het aangeraden om zich te wenden tot de diplomatieke vertegenwoordiging van het land van herkomst (Oekraïne of andere). De Oekraïense diplomatieke en consulaire vertegenwoordiging in België werd reeds ingelicht door de DVZ dat er mogelijk burgers om een attestatie zullen komen vragen.

Verder raadt de Europese Commissie aan om personen die geen relevante documenten kunnen voorleggen en/of aangeven nood te hebben aan internationale bescherming en waarbij de lidstaten niet in staat zijn op een andere manier snel te bepalen of de betrokkene in aanmerking komt voor tijdelijke bescherming, door te verwijzen naar de asielprocedure.

2.3.3  Hoe verloopt de procedure?

2.3.3.1 Aanmelding registratiecentrum

Personen die tijdelijke bescherming willen aanvragen, moeten zich sinds 24/10/2022 melden in het nieuwe registratiecentrum in het Eurostation. Dit registratiecentrum is op weekdagen open van 8.30 tot 13 uur. De openingsuren kunnen steeds worden aangepast in functie van het aantal aanvragen.

In het registratiecentrum registreert DVZ de identiteitsgegevens en biometrische gegevens. Indien een niet-begeleide minderjarige vreemdeling zich aanbiedt, meldt DVZ deze bij de dienst Voogdij.

Indien een persoon klaarblijkelijk aan de voorwaarden voor tijdelijke bescherming voldoet, levert DVZ onmiddellijk een ‘attest tijdelijke bescherming’ af. Indien meer onderzoek noodzakelijk is of er bijkomende documenten moeten voorgelegd worden, zal DVZ een bewijs van registratie afleveren. Indien nodig wordt de betrokkene doorverwezen naar de ambassade om de nodige documenten te bekomen. De betrokken persoon zal zo nodig op een later moment uitgenodigd worden voor een gehoor. Indien blijkt dat de persoon aan de voorwaarden voldoet, volgt een attest tijdelijke bescherming. Zoniet neemt DVZ een negatieve beslissing. Sinds 16 mei wordt iedere beslissing in principe in persoon betekend in het registratiecentrum (ofwel de dag zelf, ofwel wordt de betrokkene uitgenodigd zich binnen de drie werkdagen opnieuw aan te bieden, in principe in het registratiecentrum en uitzonderlijk in het Pachecogebouw).

De registratie van derdelanders die een permanent verblijfsrecht hebben in Oekraïne en niet in veilige en duurzame omstandigheden kunnen terugkeren naar hun land van herkomst, verloopt steeds volgens deze uitgebreide registratieprocedure. In het registratiecentrum wordt een kort interview afgenomen, waarop de betrokkene best zoveel mogelijk bewijzen voorlegt om te staven waarom hij niet kan terugkeren. Na het interview krijgt de persoon een bewijs van registratie. DVZ zal het dossier beoordelen op basis van alle elementen in het dossier en een beslissing nemen.

Tegen de beslissing tot weigering of uitsluiting van de tijdelijke beschermingsstatus kan een niet-schorsend beroep aangetekend worden bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen binnen de dertig dagen na kennisgeving ervan. Het is bijgevolg belangrijk om in geval van weigering steeds een schriftelijke beslissing te vragen.

2.3.3.2 Inschrijving gemeente

Een Omzendbrief van 1 maart 2023 verduidelijkt de inschrijving in het rijksregister. De omzendbrief verwijst naar de herinnering van 30 november 2022 voor de algemene principes van inschrijving. Deze herinnering blijft dus van toepassing. De nieuwe omzendbrief vervangt wel de Omzendbrief van 9 maart 2022 en de aanvulling daarbij; deze zijn dus niet meer van toepassing. De nieuwe omzendbrief voorziet dat tijdelijk beschermden niet meer worden ingeschreven in de gemeente (in IT001, IT020 en IT141) op datum van het attest van tijdelijke bescherming. De gemeente schrijft hen voortaan in op datum van hun aanvraag tot inschrijving in de gemeente, na een positieve woonstcontrole.

Met het attest van tijdelijke bescherming kan je je wenden tot het gemeentebestuur van je effectieve verblijfplaats. Is je attest meer dan 90 dagen oud? Dan zal de gemeente eerst contact opnemen met DVZ (Cel Opvolging Internationale Bescherming) voor instructies. DVZ gaat na of je nog tijdelijke bescherming geniet in België. Is dat zo, dan kan de gemeente je inschrijven. Is dat niet zo, dan zal de gemeente je terug verwijzen naar het registratiecentrum waar je een nieuw attest tijdelijke bescherming moet vragen.

In afwachting van de woonstcontrole en/of de afgifte van de A kaart krijg je een bijlage 15 die 45 dagen geldig is. Gemeenten kunnen ook een digitale bijlage 15 afleveren, op voorwaarde dat deze een foto van de tijdelijk beschermde en de handtekening van de gemeenteambtenaar bevat. Met deze bijlage 15 kan je werken (onbeperkte toegang tot de arbeidsmarkt). 

De woonstcontrole zal in het geval van een verblijf bij een particulier voor een periode korter dan een maand niet altijd haalbaar zijn. In dat geval kan je toch worden ingeschreven op het adres van het gastgezin, dit op basis van het attest van tijdelijke bescherming. Ook in dit geval moet een adreswijziging bij de gemeente worden aangegeven. Dit is van belang voor het ontvangen van officiële post en de toekenning en het behoud van bepaalde sociale rechten.  

Na een positieve woonstcontrole schrijft de gemeente je in in het vreemdelingenregister (IT 210). Deze inschrijving is een subjectief recht dat van de overheid kan worden geëist, zodra aan de wettelijke voorwaarden is voldaan. De gemeente is dus verplicht een op haar grondgebied aanwezige persoon (minstens voorlopig) in te schrijven, zodra de effectieve hoofdverblijfplaats correct werd vastgesteld. En dit ongeacht het type huisvesting. Bevind je je in een woning waar permanente bewoning niet is toegelaten om redenen van veiligheid, gezondheid, urbanisme of ruimtelijke ordening? Dan moet de gemeente een voorlopige inschrijving doen (artikel 1, 1°, tweede lid van de wet van 19 juli 1991 betreffende de bevolkingsregisters, de identiteitskaarten, de vreemdelingenkaarten en de verblijfsdocumenten). Bevind je je voor een zeer korte periode in een transit- of noodwoning en is een normale inschrijving niet mogelijk? Dan kunnen de gemeente en het OCMW uitzonderlijk overeenkomen je een OCMW-referentieadres toe te kennen. Dit wordt bevestigd in de omzendbrief van 30 november 2022.

Kortom, het soort huisvesting heeft een impact op de inschrijving door de gemeente: 

  • Bij een particulier of andere accommodatie waar inschrijving op basis van de regelgeving mogelijk is: gewone inschrijving
  • In woonruimten die oorspronkelijk niet bedoeld zijn voor de domiciliëring van personen: voorlopige inschrijving 
  • Voor tijdelijke, zeer kortdurende situaties (noodopvang): inschrijving op een OCMW-referentieadres is mogelijk (uitzonderlijk). Dit is een bijzondere vorm van sociale bijstand, waardoor de bevoegdheidsregels van toepassing zijn (wet van 2 april 1965 betreffende het ten laste nemen van de steun verleend door de OCMW's). In het geval van een dakloze, is het bevoegde OCMW in principe dit van de gemeente waar de dakloze op datum van zijn steunaanvraag feitelijk verblijft.
  • Zie ook punt 3.1. Crisishuisvesting en fiscale impact opvang in huis

Verhuis je? Het is belangrijk om deze adreswijziging door te geven aan de gemeente. Doe je dit niet, dan wordt officiële post naar je oude adres gestuurd en wordt dit beschouwd als ontvangen en gelezen. Dit kan vervelende gevolgen hebben. Ook kan je geschrapt worden uit het rijksregister als blijkt dat je niet meer op je aangegeven adres woont, waardoor je ook je verblijfrecht verliest.

De introductie van het tijdelijke beschermingsstatuut en de specifieke huisvestingsituatie leidde tot het aanmaken of activeren van enkele bijzondere codes in het rijksregister

  • Er werd een nieuwe code wonen (LOG) 06 'tijdelijke bescherming' aangemaakt in IT 141 (die informatie inzake de gezinssamenstelling bevat). De code is sinds 29 maart 2022 operationeel. Zo kan het onderscheid worden gemaakt tussen het gastgezin en de begunstigden van de tijdelijke bescherming die bij hen worden opgevangen. De tijdelijk beschermden staan bijgevolg als apart huishouden ingeschreven. Opgelet: niet-begeleide minderjarige vreemdelingen uit Oekraïne die helemaal alleen in België toekomen, worden meestal in pleeggezinnen geplaatst. In dit geval moet geen gebruik gemaakt worden van deze code (LOG) 06. Geplaatste minderjarigen maken wel deel uit van het pleeggezin.
  • Op 7 maart 2022 werd ook de code 2.3.0 'Tijdelijke bescherming' van IT 202 van het rijksregister geactiveerd. Deze code bevat informatie inzake de reden van het verblijf. Dit maakt het voor de gemeenten mogelijk een verblijfskaart A af te geven aan de personen die de tijdelijke bescherming genieten. Deze code wordt geregistreerd op de datum van het attest. 
  • Op 7 maart 2022 werd ook een code 3 'Ontheemden' van IT 205 geactiveerd. Die code geeft de categorie weer waarin een bepaald persoon zich bevindt op het tijdstip van de inschrijving in het register. Deze informatie moet dus ook in het dossier van betrokkene(n) worden geregistreerd. 
  • Sinds 29 maart 2022 is het mogelijk in IT 120 de burgerlijke staat 'op verklaring' te registreren. Lees hierover meer in de Instructies over IT 120.De wijze van registratie van de burgerlijke staat bepaalt ook onder welke code personen in IT141 worden geregistreerd (code “12-niet verwant” registreren in IT141 bij invoering van IT 120/96). 
2.3.3.3 Afgifte en hernieuwing verblijfskaart A en duur van het statuut

De gemeente zal een elektronische verblijfskaart A afleveren. Naast de afgifte van de A kaart, kunnen de ouders of voogd voor hun kinderen onder de 12 jaar een identiteitsbewijs voor buitenlandse kinderen onder de 12 jaar krijgen als zij hierom verzoeken. Dit certificaat heeft dezelfde looptijd als de A kaart. 

Eerste toekenning tot 4 maart 2023

Eerst gold het statuut tot 4 maart 2023 (1 jaar vanaf de beslissing van de Raad van de EU).

Sinds 4 januari 2023: verlenging tot 4 maart 2024

De Raad van de EU bevestigde automatische verlenging tot 4 maart 2024 (twee keer 6 maanden). 

  • Kreeg je na 4 januari 2023 een attest tijdelijke bescherming? Dan krijg je van de gemeente een A kaart die geldig is tot en met 4 maart 2024.
  • Had je daarvoor al tijdelijke bescherming in België? Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen de verlenging van het statuut en de hernieuwing van de A kaart. De automatische verlenging van het statuut betekent niet dat de A kaart (de bijhorende verblijfskaart) automatisch verlengd wordt. De tijdelijk beschermde moet zelf naar de gemeente gaan om een hernieuwing van de A kaart te vragen.
    • Tijdelijk beschermden met een A kaart geldig tot 4 maart 2023 konden zich sinds 4 januari 2023 bij de gemeente aanbieden om de hernieuwing ervan te vragen. Deze nieuwe A kaart was geldig tot en met 4 maart 2024. Indien de nieuwe A kaart niet vóór 4 maart 2023 kan worden afgeleverd, wordt een bijlage 15 opgemaakt. De gemeenten werden hiervan op de hoogte gebracht door een brief van DVZ. In de praktijk blijkt dat veel gemeenten proactief contact opnemen met de tijdelijk beschermden die er ingeschreven zijn.
    • Je vraagt best zo snel mogelijk de hernieuwing van je A kaart zodat je een geldig verblijfsdocument hebt. Zo voorkom je ook dat de gemeente je ambtshalve schrapt. Vroeg je pas na 4 maart 2023 de hernieuwing? Ook dan hernieuwt de gemeente de A kaart ambtshalve, behalve als je uit het rijksregister afgevoerd werd. Dit is het geval als de code IT001 of IT003 "afvoering van ambtswege", "afvoering naar het buitenland" of "afvoering: verlies verblijfsrecht" vermeldt. In dat geval moet de gemeente nagaan of je nog wel tijdelijke bescherming geniet in België voordat je een nieuwe A kaart krijgt. De gemeente neemt hiervoor contact op met DVZ (Cel Opvolging Internationale Bescherming) voor instructies over de hernieuwing van de A kaart. Geniet je geen tijdelijke bescherming meer in België, dan zal de gemeente je doorverwijzen naar het registratiecentrum (Eurostation) voor een nieuwe aanvraag.

Vanaf 4 januari 2024: tijdelijke bescherming tot 4 maart 2025

Het statuut van tijdelijke bescherming dat gold tot 4 maart 2024, kon dan nog met maximaal één jaar verlengd worden. In een persbericht van 28 september 2023 kondigde de Raad van de Europese Unie aan dat de tijdelijke bescherming verlengd wordt tot 4 maart 2025. Hierover nam de Raad een Uitvoeringsbesluit op 19 oktober 2023. Dit uitvoeringsbesluit werd op 24 oktober 2023 gepubliceerd in het Europees Publicatieblad, en trad twintig dagen daarna, op 13 november 2023 in werking. De Europese Unie besloot dus om de tijdelijke bescherming tot de maximaal mogelijke termijn te verlengen, tot en met 4 maart 2025. 

Op 7 november 2023 gaf de DVZ een instructie aan de gemeentes over de verlenging van de A kaart voor tijdelijk beschermden:

  • Tijdelijk ontheemden met een A kaart-beperkt verblijf kunnen zich, vanaf 4 januari 2024, bij hun gemeente aanmelden voor een verlenging ervan.
  • De vernieuwde kaart zal geldig zijn tot en met 4 maart 2025.
  • Indien de vernieuwde kaart niet voor 4 maart 2024 kan worden afgeleverd, kan de gemeente een bijlage 15 opmaken.
  • Ontheemden die nu pas aankomen en een attest van tijdelijke bescherming ontvangen na 4 januari 2024 krijgen eveneens een verblijfstitel in de vorm van een A kaart-beperkt verblijf geldig tot en met 4 maart 2025.
  • Voor ontheemden die uit de registers zijn afgevoerd van ambtswege/naar het buitenland of wegens verlies van verblijfsrecht moet de gemeente contact opnemen met de Cel Opvolgeing Tijdelijke Bescherming om de nodige instructies te verkrijgen tot het al dan niet afleveren van een verblijfstitel geldig tot en met 4 maart 2025.

De POD MI vermeldt deze verlenging ook in haar FAQ van 10 november 2023.

 

2.4 Gezinshereniging voor familieleden van tijdelijk beschermden

Zie 3.16

2.5  Internationale bescherming

Je hebt altijd het recht om een verzoek om internationale bescherming te doen. Het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) zal beoordelen of je voldoet aan de voorwaarden om als vluchteling erkend te worden of om subsidiaire bescherming te krijgen. In een mededeling van 28 februari 2022 kondigt het CGVS aan de behandeling van verzoeken om internationale bescherming van Oekraïense onderdanen tijdelijk op te schorten. Dit geldt ook voor volgende verzoeken. Het CGVS schort ook persoonlijke onderhouden op. Er worden geen nieuwe oproepingsbrieven naar Oekraïners meer verstuurd. Zij blijven dan gewoon 'in asielprocedure'.

Om een verzoek om internationale bescherming te doen, moet je je aanmelden bij het Aanmeldcentrum bij DVZ. Dat kan op maandag tot en met vrijdag. Je moet je persoonlijk melden om 8.30 uur om diezelfde dag je verzoek om internationale bescherming te kunnen doen. Meer info vind je op onze pagina over het verloop van de asielprocedure.

Je hebt recht op opvang vanaf het doen van je verzoek om internationale bescherming gedurende de volledige asielprocedure (en dus geen financiële OCMW-steun). In het geval van een volgend verzoek om internationale bescherming kan Fedasil beslissen om je recht op opvang te beperken tot enkel medische hulp. Deze beslissing moet individueel gemotiveerd worden. Dit kan voor de periode tussen het doen van je verzoek om internationale bescherming en de beslissing van het CGVS over de ontvankelijkheid van de nieuwe elementen. Gezien het huidige grote tekort aan deze asielopvangplaatsen, is het echter niet zeker of je onmiddellijk een opvangplaats zal krijgen. Om die reden en om een overbelasting van het asielsysteem te vermijden, raadt DVZ Oekraïners af om een verzoek om internationale bescherming te doen. Je vindt meer info over de materiële opvang voor verzoekers om internationale bescherming op onze webpagina Verzoekers om internationale bescherming en afgewezen verzoekers om internationale bescherming.

Combinatie tijdelijke en internationale bescherming? Je hebt altijd het recht om 'internationale bescherming'  te vragen, ook al krijg je de tijdelijke beschermingsstatus of wordt deze ondertussen beëindigd (artikel 50 Vw en 17 Richtlijn 2001/55). Het onderzoek van het verzoek om internationale bescherming van iemand die tijdelijke bescherming geniet, wordt echter opgeschort totdat de regeling inzake tijdelijke bescherming beëindigd wordt (artikel 51/9 Vw).

2.6  Andere verblijfsprocedures

Je kan als Oekraïner elke gepaste verblijfsprocedure die toegankelijk is voor derdelanders opstarten. Je kan deze procedures ook opstarten wanneer je al een verblijfsrecht op basis van tijdelijke bescherming in België hebt. Naast de hierboven besproken mogelijkheden, staan onder meer de volgende procedures open:

Je kan vanuit een verblijf op basis van tijdelijke bescherming geen aanvraag indienen voor het bekomen van het statuut van langdurig ingezetene

 

3.  Rechten met tijdelijke bescherming

3.1.  Crisishuisvesting bij tijdelijke bescherming

3.1.1. Wat is crisishuisvesting?

Crisishuisvesting betreft de plaatsen waar begunstigden van de tijdelijke bescherming enkele dagen of weken kunnen verblijven alvorens ze doorstromen naar de reguliere woningmarkt of de collectieve huisvestingsinitiatieven die door de gewesten worden georganiseerd. 

3.1.2. Hoe verloopt de crisishuisvesting in Vlaanderen?

3.1.2.1. Gemeente

De gemeentelijke coördinator aangesteld door het lokale bestuur verzamelt alle huisvestingsmogelijkheden voor tijdelijke crisishuisvesting in de gemeente.

De gemeente controleert of aan een aantal voorwaarden is voldaan alvorens de woning te aanvaarden in het kader van tijdelijke crisishuisvesting:

Algemene voorwaarden op vlak van wonen

  • Het moet gaan om een woning op de private huurmarkt of om leegstaande sociale woningen die, in afwachting van renovatie, buiten het sociale huurstelsel, kunnen worden verhuurd. De woning kan ter beschikking gesteld worden of verhuurd worden.
    • Bij gedeelde voorzieningen met het inwonende gezin (keuken, toilet, badkamer), wordt de ruimte beschouwd als een kamerwoning
    • Beschikt de begunstigde van de tijdelijke bescherming over een eigen toilet, keuken en badkamer, gaat het om een zelfstandige woning
  • De huisvesting moet onder Vlaamse bevoegdheid vallen
  • De woning mag niet op de inventaris van ongeschikt en onbewoonbaar verklaarde woningen of op de lijst van herstelvorderingen van de Vlaamse Wooninspectie staan
  • Maximaal 6 maanden (maar de mogelijkheden om deze periode te verruimen worden onderzocht)
  • geen veiligheids- of gezondheidsrisico’s.

Versoepelde woningkwaliteitsvereisten

Gezien de dringende nood aan huisvesting, versoepelt de Vlaamse Regering tijdelijk de woningskwaliteitsvereisten.

De houder van het zakelijk recht (eigendom, vruchtgebruik, recht van opstal, recht van erfpacht) en de verhuurder of ter beschikkingsteller zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van de aangeboden huisvesting. De gemeente maakt een inschatting of de huisvesting voldoet aan de minimale normen. De gemeente baseert zich hiervoor op de afwijkende technische verslagen. De quotaties die de gemeente moet beoordelen in functie van deze tijdelijke huisvesting zijn in de afwijkende modellen van de technische verslagen voor zelfstandige woningen en kamers geel gemarkeerd.

Er worden geen systematische controles van de woningkwaliteitsnormen gepland. Indien er twijfel bestaat of aan deze voorwaarden werd voldaan, kan men de gemeente vragen een woningcontroleur te laten langskomen.

De woningcontroleur beoordeelt of de woning aan de gewone woningkwaliteitsnormen voldoet. Is dat niet het geval, beoordeelt de controleur of aan de versoepelde woningskwaliteitsvereisten werd voldaan, aan de hand van het afwijkende technisch verslag. In het afwijkende technisch verslag zal hij ook opnemen aan welke gewone vereisten de woning niet voldoet. De controleur zal dit afwijkend verslag opnemen in het Vlaams Loket Woningkwaliteit.

Het is ook mogelijk af te wijken van de bezettingsnorm. Deze geeft aan hoeveel personen een woning maximaal kan huisvesten. Maatstaf hier is dat het aantal personen geen veiligheids- of gezondheidsrisico of mensonwaardige levensomstandigheden met zich meebrengt.

Voorwaarden voor kandidaat-huisvesters

Elke kandidaat-huisvester en alle meerderjarige personen die op het attest gezinssamenstelling van de kandidaat-huisvester staan, moeten een uittreksel uit het strafregister voorleggen aan de gemeente. Zij kunnen de gemeente ook toestaan zelf dit uittreksel te raadplegen. Bij gebreke hieraan, neemt de gemeente de kandidatuur niet in aanmerking. De gemeente neemt de kandidatuur niet in aanmerking in het geval van veroordeling voor strafbare feiten als bedoeld in de artikelen 322 tot en met 331bis, 347bis, 361 tot en met 363, 371/1 tot en met 389, 391quater tot en met 442quater en 454 tot en met 457 van het Strafwetboek, alsmede de bepalingen betreffende de bescherming van minderjarigen.

Iedereen die door een bevoegde overheid wordt belast met een opdracht om tussen te komen in kader van opvang en begeleiding is verplicht om aangifte te doen van elke feit dat wijst op een risico voor de fysieke integriteit van de personen op de vlucht. Dit laatste geldt ook voor iedereen die toezicht uitoefent op de infrastructuur waar personen op de vlucht worden gehuisvest

In kader van de politiecontrole en onderzoek kan de politiediensten bij redelijke aanwijzingen voor de veiligheid van personen op de vlucht controles en onderzoeken uitvoeren. De bevoegde overheden van bestuurlijke en gerechtelijke politie dienen op de hoogte gebracht te worden van het resultaat van de controle.

Voorwaarden op vlak van ruimtelijke ordening

Er geldt een meldingsplicht bij de gemeente als de particulier niet één gezin vormt met de begunstigden omwille van het creëren van een tijdelijke bijkomende woongelegenheid. Het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid stelde in dat kader een overzicht op van de mogelijkheden die de regelgeving inzake ruimtelijke ordening en stedenbouw biedt en de gevolgen van sommige keuzes. 

Bij het doorgeven van de beschikbare plaatsen is het belangrijk dat de gemeentelijke coördinator aangeeft:

  • of de aangeboden plaats onmiddellijk beschikbaar is of dat het duidelijk is vanaf wanneer
  • of de plaats geschikt is voor gezinnen of alleenstaanden
  • welke de contactgegevens zijn voor de aangeboden plaats (ook in het weekend)
  • of de plaats toegankelijk is voor rolstoelgebruikers of andere kwetsbare profielen

Fiscale impact voor gastgezin

De FOD Financiën publiceerde info over de fiscale impact voor gastgezinnen die ontheemden opvangen.

3.1.2.2. Fedasil

In het registratiecentrum stuurt DVZ tijdelijk beschermden die aangeven geen onderdak te hebben door naar Fedasil voor huisvesting. Zij worden dan verder geholpen aan huisvesting in één van de drie gewesten. Voor de eerste nachten kunnen ze terecht in crisishuisvesting Ariane in Brussel.

Indien de plaatsen in het noodopvangcentrum Ariane beperkt zijn, krijgen enkel de meest kwetsbare personen er onderdak. De andere tijdelijke beschermden krijgen de boodschap dat ze zelf huisvesting moeten  zoeken bij kennissen of door zich aan te melden in een gemeente naar keuze. In dat laatste geval, gebeurt een eventuele toewijzing aan huisvesting (indien beschikbaar) onmiddellijk door de gemeente waar de persoon zich spontaan heeft aangeboden.

Fedasil gaat vervolgens op zoek naar duurzame huisvesting in één van de gewesten. De gewesten leveren hiervoor wekelijks een lijst van reëel beschikbare plaatsen aan. Fedasil contacteert de gemeentelijke coördinator om personen toe te wijzen aan deze plaatsen.

Voor de gebruikers van de Vlaamse huisvestingstool werd een ondersteuningsaanbod gecreëerd.

3.1.3. Financiële ondersteuning huisvesting

Het Besluit van de Vlaamse Regering van 8 april 2022, gewijzigd door een Besluit van 29 juni 2022 en een Besluit van 9 september 2022, kent financiële middelen toe aan lokale besturen om te zorgen voor de huisvesting van tijdelijk beschermden uit Oekraïne. Nu het oorlogsconflict blijft aanslepen, het Europees tijdelijk statuut met een jaar is verlengd en de lokale besturen zekerheid vragen over het aanhouden van de subsidies voor de opvangplekken na maart 2024, beslist de Vlaamse Regering om het besluit van 8 april 2022 in de tijd te verlengen en aan te houden tot maart 2025, parallel aan het Europees verlengde statuut van tijdelijke bescherming.

Zo kunnen de kosten die een lokaal bestuur heeft gemaakt om een duurzame slaapplek in te richten en om een minimale dienstverlening te voorzien terugbetaald worden. 

De mate van financiële ondersteuning wordt afhankelijk gesteld van het type huisvesting. 

Deze types zijn:

  • De opvangplaatsen die in de Vlaamse huisvestingstool als duurzame huisvesting geregistreerd en gevalideerd werden.
  • Andere, specifieke slaapplekken die in de Vlaamse huisvestingstool geregistreerd en gevalideerd werden: een hotel, B&B, hostel of jeugdverblijfcentrum, vakantiewoning, vakantiepark of een ander toeristisch logies, assistentiewoning of serviceflat (komen niet in aanmerking: trekkershutten en tenten, vouwwagens, kampeerauto's, campers, rijcaravans, stacaravans en elk ander vergelijkbaar verplaatsbaar verblijf of toeristisch logies).
  • De slaapplekken in de nooddorpen in Mechelen en Antwerpen (en in de toekomst in Gent) die eveneens in de Vlaamse huisvestingstool geregistreerd en gevalideerd werden.

Om aanspraak te maken op terugbetaling, moeten bovenstaande vormen van huisvesting ook nog voor minstens 90 kalenderdagen beschikbaar zijn (voor de nooddorpen minimaal 9 maanden). Voor een hotel, hostel, jeugdverblijfcentrum of vakantiewoning in een vakantiepark volstaat minimaal 21 kalenderdagen indien de laatste dag van de aaneensluitende beschikbaarheidsperiode valt na 31 augustus. Iedere vorm van huisvesting moet daarnaast veilig, gezond en menswaardig zijn.

3.2.  Aansluiting bij de publieke ziekteverzekering in België

Personen die vallen onder de doelgroep tijdelijke bescherming, en die een machtiging tot verblijf op grond van tijdelijke bescherming hebben aangevraagd, krijgen toegang tot de Belgische publieke ziekteverzekering.

Uit een omzendbrief van RIZIV blijkt dat personen die in aanmerking komen voor de tijdelijke bescherming kunnen aansluiten bij de publieke ziekteverzekering als gerechtigde resident. De hoedanigheid van resident kan bewezen worden met het attest van tijdelijke bescherming of met het bewijs van registratie van DVZ, eventueel in combinatie met de bijlage 15. Wie nog geen bijlage 15 heeft mogen ontvangen van de gemeente kan dus al aangesloten worden op basis van een van de twee andere documenten. RIZIV raadt in dat geval de mutualiteiten aan om na te gaan of er wel degelijk een inschrijving in het Rijksregister is gebeurd - ten laatste op het einde van het tweede kwartaal dat volgt op het kwartaal van de aansluiting. Personen die dan nog niet in orde zijn met hun inschrijving in het Rijksregister zullen aangemoedigd worden om hun inschrijving bij de gemeente in orde te maken.

Als gerechtigde sluit de persoon zich aan bij een ziekenfonds naar keuze. Als de gerechtigde zelf geen keuze maakt, kan het OCMW helpen voor een aansluiting bij de Hulpkas voor ziekte en invaliditeitsverzekering (HZIV).

De aansluiting bij de publieke ziekteverzekering geldt met terugwerkende kracht vanaf de eerste dag van het kwartaal waarin het attest van tijdelijke bescherming of het bewijs van registratie werd afgegeven. Voorbeeld: registratiebewijzen en attesten die afgeleverd werden tot en met 31 maart 2022 zorgen voor een aansluiting bij de Belgische publieke ziekteverzekering vanaf 1 januari 2022.

Wie valt onder de tijdelijke bescherming, en aangesloten kan worden als gerechtigde resident, heeft onder bepaalde omstandigheden recht op een verhoogde tegemoetkoming, en betaalt dus minder remgeld vanaf het moment van aansluiting, met terugwerkende kracht. Personen onder tijdelijke bescherming die werken, zullen op basis van de bijdragen van de werkgever verzekerd worden, en dus mogelijks niet in aanmerking komen voor de verhoogde tegemoetkoming, als ze meer verdienen dan het grensbedrag. In de RIZIV omzendbrief van 15 december 2023 (zie onderaan bij 'extra informatie') verduidelijkt de overheid de werking rond de verhoogde tegemoetkoming voor personen met tijdelijke bescherming: personen die vóór 1 september 2023 hun attest tijdelijke bescherming hadden ontvangen konden zonder inkomensonderzoek het recht op de verhoogde tegemoetkomen genieten onder bepaalde omstandigheden. Voor personen die pas na 1 september hun attest hebben ontvangen is er wel een inkomensonderzoek nodig om eventueel in aanmerking te komen voor de verhoogde tegemoetkoming. Dit vergt dat de persoon zelf stappen zet en een aanvraag tot de verhoogde tegemoetkoming indient bij de gekozen mutualiteit.

Personen die gebruik maken van de tijdelijke bescherming, en die inwonen bij een gastgezin, zullen als een apart gezin beschouwd worden voor de maximumfactuur.

RIZIV vraagt aan zorgverleners om hun facturatie voor tijdelijk beschermden (te herkennen via hun attest van tijdelijke bescherming of via een bewijs van aanmelding) uit te stellen tot de aansluiting bij de ziekteverzekering is geregeld.

Meer informatie over de uitgestelde facturatie, de verhoogde tegemoetkoming en de maximumfactuur is te vinden op de website van RIZIV

3.3.  Recht op OCMW-steun

Personen met een statuut als tijdelijk beschermde hebben recht op maatschappelijke dienstverlening (met equivalent leefloon als ze behoeftig zijn).

Opstart OCMW-steun

Het recht start ten vroegste op de dag van de hulpvraag. Tijdelijk beschermden moeten een attest tijdelijke bescherming hebben én zich gemeld hebben bij de gemeente met het oog op de afgifte van de bijlage 15 om een equivalent leefloon te kunnen aanvragen. De POD MI meldt in haar FAQ dat als de bijlage 15 nog niet is afgeleverd, de aanmelding bij de gemeente met een ander bewijsstuk aangetoond kan worden. In gemeenten die met een afsprakensysteem werken, kan dit bijvoorbeeld een afspraakbevestiging zijn.

De toekenning van OCMW-steun kan de inschrijving aan het vreemdelingenregister voorafgaan. De inschrijving in het vreemdelingenregister gebeurt immers maar indien de betrokken persoon zich bij de gemeente meldt én indien de gemeente een positieve woonstcontrole heeft uitgevoerd. Bij gemeenten die op afspraak werken, kan er een lange tijd verlopen tussen het verkrijgen van het attest tijdelijke bescherming en de afspraak bij de gemeente. In het geval de toekenning van het equivalent leefloon voorafgaat aan de inschrijving in het vreemdelingenregister, kan er een bisnummer worden aangemaakt.

Sociaal onderzoek

De POD MI meldt in een FAQ op haar website dat OCMW's zich gedurende de eerste drie maanden vanaf de hulpvraag kunnen beperken tot een sociaal onderzoek 'light'. OCMW's dienen de staat van behoeftigheid vast te stellen en dienen te voorkomen dat mensen via slechte kanalen worden opgevangen. Het is niet nodig om het kadastraal inkomen en de ziekteverzekering in Oekraïne te verifiëren. Een volwaardig sociaal onderzoek, inclusief huisbezoek, kan in een latere fase plaatsvinden. Het OCMW zal dan, via regelmatige contacten met de personen, nagaan of zij nog aan de voorwaarden voldoen om recht te hebben op maatschappelijke dienstverlening.

Het OCMW dient net zoals in elk ander dossier maatschappelijke dienstverlening werkbereidheid te analyseren. Het tijdelijk beschermingsstatuut laat immers toe dat de betrokkenen werken. Het OCMW kan van oordeel zijn dat gezondheids- of billijkheidsredenen rechtvaardigen dat niet aan deze voorwaarde moet worden voldaan. 

Leeflooncategorie

De gezinssituatie bepaalt de leeflooncategorie: persoon met gezinslast, alleenstaande of samenwonende. De feitelijke situatie bepaalt in welke categorie een persoon valt. De vraag die zich daarbij stelt om te bepalen of personen die onder hetzelfde dak wonen als samenwonende dan wel als alleenstaande beschouwd worden is of zij hun huishoudelijke aangelegenheden hoofdzakelijk gemeenschappelijk regelen. Dit blijkt uit het sociaal onderzoek. Ook personen die als dakloos beschouwd worden worden beschouwd als alleenstaande, dit zijn personen die in zelf niet voor een eigen woonst kunnen zorgen (en dus geen verblijfplaats hebben of in tijdelijke opvang verblijven) én een GPMI afsluiten waarin gewerkt wordt aan een traject om de dakloosheid te beëindigen.

In geval van samenwoonst in het kader van crisishuisvesting bij burgers, maakt de gezinssamenstelling in het rijksregister (IT 141) een onderscheid tussen het gastgezin en de begunstigden van tijdelijke bescherming. De leeflooncategorie van het gastgezin en de tijdelijk beschermden worden dus apart bepaald. De POD MI beveelt het volgende aan:

  • Gastgezin: Indien het gastgezin (equivalent) leefloon ontving, blijft dezelfde categorie behouden.
  • Tijdelijk beschermde: de feitelijke situatie die voortkomt uit het sociaal onderzoek is bepalend. 

Berekening bestaansmiddelen

Enkel tijdelijk beschermden die zelf niet over toereikende bestaansmiddelen beschikken, hebben recht op maatschappelijke dienstverlening. Het OCMW gaat in het sociaal onderzoek na over hoeveel bestaansmiddelen de tijdelijk beschermde beschikt. Lees hier meer over de berekening van de bestaansmiddelen.

Indien een tijdelijk beschermde wordt gehuisvest bij een burger, heeft het inkomen van de burger geen invloed op de berekening van de bestaansmiddelen van de tijdelijk beschermden voor bepaling van het bedrag van het equivalent leefloon. Zij behoren niet tot de categorieën waar het OCMW rekening mee moet of mag houden. Indien de tijdelijk beschermde samenwoont met een echtgenoot of feitelijke partner, worden met diens bestaansmiddelen rekening gehouden. Indien de tijdelijk beschermde samenwoont met meerderjarige ouders of kinderen, kan het OCMW beslissen om al dan niet met hun bestaansmiddelen rekening te houden.

De vraag stelt zich ook of rekening gehouden moet worden met het voordeel verbonden aan de huisvesting bij de berekening van de bestaansmiddelen. De POD MI wijst de OCMW’s in dat kader op de algemene regels.

Sociaal tarief gas en elektriciteit

Personen die recht hebben op een equivalent leefloon hebben ook automatisch recht op het sociaal tarief voor gas en elektriciteit. Indien tijdelijk beschermden opgevangen worden in gastgezinnen, heeft ook het gastgezin recht op dit tarief als residentiële klant. Door de speciale code m.b.t. gezinssamenstelling in het rijksregister moet het gastgezin dit wel specifiek aanvragen bij de leverancier

Installatiepremie

Een begunstigde van tijdelijke bescherming die dakloos is, heeft, als aan alle voorwaarden is voldaan, recht op de installatiepremie van het OCMW als deze voor de duur van de tijdelijke bescherming een woning vindt die als hoofdverblijfplaats dient. Deze woning kan in een collectieve voorziening zijn, maar er kan geen premie worden toegekend indien de woning enkel een transit- of noodwoning is. Dakloze tijdelijke beschermden die tijdelijk worden opgevangen in een gastgezin of bij vrienden of familie, behouden hun hoedanigheid van dakloze gedurende deze tijdelijke opvang.

Belangrijk aandachtspunt hierbij is dat een persoon slechts eenmaal in het leven een installatiepremie kan ontvangen. Het meubilair dat met de installatiepremie wordt aangekocht, blijft eigendom van de betrokkene.

3.4. Inschrijving als werkzoekende bij de VDAB

Je kan je als tijdelijke beschermde inschrijven als werkzoekende bij de VDAB. 

Sinds 16 mei 2023 ben je verplicht dit te doen als je (1) ingeschreven bent in een gemeente in het Vlaamse Gewest, (2) op beroepsactieve leeftijd bent en (3) niet werkt. De verplichting tot inschrijving geldt niet als je omwille van billijkheids-of gezondheidsredenen arbeidsongeschikt bent. Als werkzoekende ben je tevens verplicht om gevolg te geven aan de werkaanbiedingen die je krijgt van de VDAB, bewijs te leveren dat je actief naar werk zoekt en te reageren als je wordt opgeroepen door de VDAB. Hiervoor kan het OCMW gebruik maken van het GPMI (geïndividualiseerd project voor maatschappelijke integratie). Er is evenwel geen termijn voorzien waarbinnen je je moet inschrijven. Er is ook geen sanctie voorzien voor wie zich niet inschrijft. We publiceerden hierover een afzonderlijk nieuwsbericht. Hierover correct geïnformeerd worden is dus belangrijk. Deze informatieplicht ligt zowel bij de lokale besturen als bij de OCMW's.

Concreet werkt deze verplichting via een activering via het OCMW of via de VDAB nadat de VDAB maandelijks een lijst doorstuurt naar de OCMW's met de nieuw bij de VDAB ingeschreven tijdelijk ontheemden. De inschrijving van de tijdelijk beschermde als werkzoekende bij de VDAB is slechts een eerste element in het aantonen van de werkbereidheid.

Zie ook: 3.3 Recht op OCMW-steun en 3.9 Recht op inburgering.

3.5.  Toegang tot de arbeidsmarkt

Personen uit Oekraïne die tijdelijke bescherming hebben gekregen, hebben recht om te werken met een A kaart of een bijlage 15 (artikel 10, 6° van het KB van 2 september 2018 inzake de tewerkstelling van buitenlandse onderdanen). De A kaart en bijlage 15 zullen ‘arbeidsmarkt: onbeperkt’ vermelden.

Elke werknemer in België heeft dezelfde arbeidsrechten, ongeacht zijn verblijfsrecht. Iedere sector heeft een minimumloon en arbeid moet steeds vergoed worden, dus er kan geen onbetaalde stage of proefperiode vereist worden. Het arbeidscontract moet steeds ondertekend zijn voor de aanvang van de arbeid. Het loon moet uitbetaald worden op een bankrekening en overuren moeten opgenomen worden op de loonfiche. Er mag niets cash uitbetaald worden! Voor vragen, twijfels en klachten kan je contact opnemen met deze inspectiedienst of COMPLAINTS.LabourInspection@employment.belgium.be. Bij vermoeden van mensenhandel kan je het centraal meldpunt voor slachtoffers van mensenhandel contacteren.

Bij dienstenchequebedrijven gelden nog een paar extra regels. Zo mag je binnen dit systeem enkel bepaalde taken uitvoeren. De werkgever is het bedrijf, niet de klant. De klant mag je geen bijkomende taken opleggen. Als er geen klanten zijn, moet je werkgever je ‘tijdelijk werkloos maken’. Je moet dus geen onbetaald verlof nemen. Ten slotte wordt jouw loon gestort op je bankrekening. Het bestaat dus niet uit de dienstencheques die je meekrijgt bij de klant. Als de klant je geen cheques meegeeft, is het de taak van het bedrijf om dit op te lossen.

Sinds 20 augustus 2022 ben je met een statuut van tijdelijke bescherming vrijgesteld van de verplichting houder te zijn van een beroepskaart om te werken als zelfstandige (art. 1, 15° KB tot vrijstelling van bepaalde categorieën van vreemdelingen van de verplichting houder te zijn van een beroepskaart voor de uitoefening van een zelfstandige beroepsactiviteit). Je moet je wel nog steeds registreren als zelfstandige bij één van de erkende ondernemingsloketten.

De FOD Justitie publiceerde een brochure voor tijdelijk beschermden die aan het werk willen. Je vindt deze hier in het Nederlands, Frans, Engels of Oekraïens.

Informatie over de erkenning van Oekraïense diploma's in België vindt je op de webpagina van NARIC.

3.6.  Recht op gezinsbijslagen

3.6.1. Vlaanderen: Groeipakket

Tijdelijk beschermden met woonplaats in Vlaanderen hebben recht op de Vlaamse gezinsbijslagen: het groeipakket. Het recht op Groeipakket voor tijdelijk beschermde kinderen wordt opgestart bij inschrijving in het vreemdelingenregister.

Wanneer een gezin met tijdelijke bescherming in een gastgezin verblijft, wordt de impact op het groeipakket van het gastgezin en het gezin met tijdelijke bescherming vermeden. De groeipakketinstanties beschouwen het gastgezin en het gezin met tijdelijke bescherming als afzonderlijke gezinnen als ze ingeschreven zijn onder dezelfde gezinssamenstelling. Aanmelding kan via een eenvoudige aanvraagmodule voor toeleiders van Oekraïense gezinnen.

In een uitgebreide mededeling van 22 maart 2022 beschrijft het Vlaams Agentschap Uitbetaling Groeipakket hoe de uitbetalers de aanvragen van tijdelijk beschermden moeten behandelen.

3.6.2. Brussel: gezinsbijslagen

Tijdelijk beschermden met woonplaats in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hebben recht op de Brusselse gezinsbijslagen. Elk kind met een attest tijdelijke bescherming en hoofdverblijfplaats volgens het rijksregister in één van de 19 gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, heeft recht op de Brusselse gezinsbijslagen. 

Een Omzendbrief van Iriscare van 21 april 2022 bepaalt dat wanneer een Oekraïens gezin verblijft bij een gastgezin, er géén vermoeden geldt dat zij deel uitmaken van hetzelfde gezin. 

3.7.  Een voogd voor een niet-begeleide minderjarige

Elke niet-begeleide minderjarige vreemdeling moet gemeld worden bij Dienst Voogdij. Dit zijn minderjarigen die niet begeleid worden door een persoon die het ouderlijk gezag of de voogdij over hen uitoefent. Lees hierover meer op onze pagina over niet-begeleide minderjarigen vreemdelingen.

Dienst voogdij bevestigt dat zij niet-begeleide minderjarigen met Oekraïense nationaliteit een voogd zal toewijzen, ongeacht de verblijfprocedure (tijdelijke bescherming, internationale bescherming, bijzondere verblijfprocedure, ...) en ongeacht de visumvrijstelling voor kort verblijf. Lees hier meer over de rol van de voogd en dienst voogdij.

In de praktijk zorgt het tekort aan voogden ervoor dat de toewijzing van een voogd tot vijf maand op zich laat wachten. Dienst Voogdij wijst kwetsbare niet-begeleid minderjarigen prioritair een voogd toe. Dit is bijvoorbeeld het geval bij ernstige medische of psychische problemen, zwangerschap, en indicaties van misbruik of mensenhandel. Een minderjarige is in principe niet handelingsbekwaam en heeft een voogd nodig om rechtshandelingen te stellen. Dit moet echter genuanceerd worden. Dagdagelijkse rechtshandelingen kan de minderjarige met voldoende onderscheidingsvermogen zelf stellen, rechtshandelingen die de minderjarige zou stellen zonder voogd kunnen enkel nietig verklaard worden in het geval van benadeling. 

3.8.  Onderwijs

3.8.1 Leerplicht voor minderjarigen

Ieder kind vanaf 2,5 jaar heeft in België recht op onderwijs.

Van 5 tot 18 jaar zijn kinderen in België leerplichtig. De leerplicht geldt vanaf de 60ste dag na inschrijving in het rijksregister in een Belgische gemeente.

Ieder kind heeft in Vlaanderen een recht op inschrijving in een school naar keuze. Dat staat zowel in het decreet Basisonderwijs als in de Codex Secundair Onderwijs. Slechts in een beperkt aantal gevallen kan de school beslissen om een kandidaat-leerling te weigeren.

Het is niet nodig om te wachten tot de inschrijving in het rijksregister in orde is vooraleer een kind in te schrijven in een school. Het ontbreken van een legale verblijfsstatus (en van een rijksregister- of bisnummer) is geen weigeringsgrond voor de schoolinschrijving. Dat recht op onderwijs ongeacht onwettig verblijf is expliciet bevestigd door diverse bronnen:

Anderstalige minderjarige nieuwkomers krijgen ondersteuning in het Vlaams onderwijs:

  • Anderstalige kleuters en minderjarige nieuwkomers die nog niet ingeschreven zijn in een school kunnen door de gemeente worden doorverwezen naar het Vlaams of stedelijk agentschap voor integratie en inburgering, die hen helpt met toeleiding naar het gepaste onderwijsaanbod. 
  • In het lager onderwijs heeft elke anderstalige nieuwkomer gedurende 1 of 2 onthaaljaren recht op ondersteuning om Nederlands te leren en om te integreren in de klas.
  • In het voltijds secundair onderwijs zijn er speciale onthaalklassen voor anderstalige nieuwkomers (OKAN), die gericht zijn op Nederlands leren en integratie en die per jongere toewerken naar een gepaste studierichting en onderwijsvorm na het onthaaljaar.
  • In het deeltijds beroepssecundair onderwijs (vanaf 16 jaar) volg je als anderstalige nieuwkomer een individueel leertraject gericht op taalvaardigheid, inburgering en zelfredzaamheid, en word je voorbereid op een opleiding leren en werken.

Er werd een online leerplatform opgestart door het Oekraïens ministerie. Kinderen uit Oekraïne die via deze weg onderwijs volgen, worden beschouwd als kinderen die huisonderwijs volgen. Om aan te tonen dat zij voldoen aan de leerplicht, moet dit gemeld worden door een verklaring van huisonderwijs in te dienen. De procedure daarvoor vind je hier.

Er zijn voor kinderen uit Oekraïne echter een aantal afwijkingen voorzien op de normale regels van huisonderwijs. Zo zijn kinderen uit Oekraïne die huisonderwijs volgen niet verplicht om zich te melden bij de examencommissie om examens af te leggen en dienen zij niet te slagen voor de examencommissie om toegelaten te worden tot huisonderwijs. 

De FOD Werk bevestigde ons dat ook jongeren die dit online onderwijs volgen, als jobstudent kunnen werken (voor zover zij aan de overige leeftijds- en andere voorwaarden voldoen). Het criterium dat in aanmerking wordt genomen om te mogen werken met een studentencontract, is dat studeren je hoofdbezigheid is en dat werk duidelijk ondergeschikt is. Dit ongeacht of je onderwijs volgt in een school in België of in het buitenland, bijvoorbeeld via een online leerplatform.

Lokale besturen die een nooddorp inrichten, kunnen een subsidie krijgen voor het faciliteren en ondersteunen van huisonderwijs voor kleuters en leerplichtige leerlingen. Dit bepaalt een Vlaams Decreet van 23 december 2022Lees hier meer over deze subsidieregeling.

Lees meer over huisonderwijs voor minderjarigen uit Oekraïne

Lees meer over onderwijs in Vlaanderen voor minderjarigen uit Oekraïne

3.8.2 Hoger onderwijs

In gevolge een Vlaams Onderwijsdecreet kan je sinds 1 augustus 2022 als student met het statuut van tijdelijke bescherming een studietoelage krijgen, op voorwaarde dat je ten laatste op 31 december 2022 tijdelijke bescherming geniet of dat je ouders tijdelijke bescherming genieten en je al sinds je minderjarigheid in België verblijft. Onder meer je gezinssituatie bepaalt de hoogte van de toelage. De vier categorieën zijn: (1) ten laste van je ouders of anderen, (2) gehuwd of samenwonend, (3) zelfstandig student of (4) alleenstaande student. Indien je uiterlijk op 31 december 2022 niet onder één van de drie eerste categorieën valt (en je aan de overige voorwaarden voldoet), kan je ten gevolge een Besluit van de Vlaamse Regering vanaf het academiejaar 2022-2023 een studietoelage krijgen als alleenstaande student.

Lees meer over de studietoelage voor personen uit Oekraïne

Lees meer over hoger onderwijs in Vlaanderen voor personen uit Oekraïne

3.9.  Recht op inburgering

  • Tijdelijk beschermden

Tijdelijk beschermden zijn in Vlaanderen en Brussel rechthebbend maar niet verplicht om een inburgeringstraject te volgen (met een cursus maatschappelijke oriëntatie, een cursus Nederlands, inschrijving als werkzoekende bij VDAB of Actiris, optioneel een netwerk- en participatietraject, en trajectbegeleiding).

Het attest tijdelijke bescherming, afgeleverd door DVZ, is niet voldoende, er is ook een inschrijving in het Rijksregister nodig om inburgeringsgerechtigd te zijn (dus een bijlage 15, vakje 8, of een A kaart).

Wegens het groot aantal personen uit Oekraïne boden de agentschappen in Vlaanderen en BON in Brussel hen in 2022 en 2023 eerst online infosessies aan. Dat is onderdeel van een voortraject op maat. Daarna zou een volwaardig inburgeringstraject kunnen voortbouwen op het voortraject. Wie toch al sneller een gewone inburgeringstraject wilde starten, kon expliciet vragen om het gewone inburgeringscontract aan te gaan.

Vanaf 2024 bieden de agentschappen in Vlaanderen en Brussel meteen een gewoon inburgeringstraject aan tijdelijk beschermden aan. Lees hier meer.

We overlopen hieronder de diverse mogelijke verblijfssituaties van Oekraïners. Mag of moet je als Oekraïner inburgeren in België?

De regels over inburgering verschillen naargelang het gewest in België. Hierna hebben we het over de Vlaamse inburgering, maar het is (of wordt) gelijkaardig in Brussel, in Wallonië en in de Duitstalige gemeenschap in België. 

Afhankelijk van het verblijfsstatuut waarmee je ingeschreven bent in het Rijksregister, heb je al dan niet een recht op inburgering, of ben je verplicht tot inburgering.

Wat betreft de huidige specifieke situaties voor Oekraïners, geldt het volgende:

  • Kort verblijf of verlenging kort verblijf (2.1 en 2.2): je wordt niet ingeschreven in het Rijksregister en je hebt dus geen recht op een inburgeringstraject.
  • Internationale bescherming (2.5): tijdens de asielprocedure heb je geen recht op een inburgeringstraject; dat blijft zolang die procedure loopt of opgeschort is, tenzij als je ook op een andere basis in het Rijksregister ingeschreven bent (bv. als tijdelijk beschermde: dan heb je recht op inburgering). Na toekenning van de 'vluchtelingenstatus' of de status van 'subsidiaire bescherming' word je in het Vlaams gewest verplicht om een inburgeringstraject te volgen, als dat je eerste inschrijving met een verblijfsrecht voor meer dan drie maanden is. In het Brussels gewest word je verplicht tot inburgering als je ingeschreven wordt als vluchteling of subsidiair beschermde na minder dan drie jaar wettig verblijf in België. 
  • Het statuut van ‘tijdelijk beschermde’ (2.3): in het Vlaams gewest en in Brussel ben je rechthebbend maar niet verplicht om een inburgeringstraject te volgen. Artikel 11, eerste lid, 2° van het uitvoeringsbesluit inburgering stelt personen met het statuut van ‘tijdelijk beschermde’ vrij van de verplichte inburgering, op grond van het voorlopig karakter van hun verblijf.

Lees meer over inburgering op onze webpagina's over Doelgroep inburgering.

3.10. Recht op inschrijving in volwassenenonderwijs

Om in te schrijven bij de centra voor volwassenenonderwijs (cvo) of de centra voor basiseducatie (Ligo) is er een wettig verblijf nodig. Wat een wettig verblijf in het kader van volwassenenonderwijs is, kan je nalezen in het Vademecum wettig verblijf

Tijdelijk beschermden kunnen al inschrijven in volwassenenonderwijs met een attest tijdelijke bescherming. Uiteraard volstaan ook een bijlage 15 of een A kaart. 

We overlopen de belangrijkste verblijfssituaties van Oekraïners. Hoe toont men het wettig verblijf aan?

  • Kort verblijf: met een biometrisch paspoort of een paspoort met visum (90 dagen verblijf of verlengd)
  • Statuut tijdelijk beschermde: met het attest tijdelijke bescherming, afgeleverd door DVZ. Ook de bijlage 15 (in afwachting van de afgifte van de A kaart) en de A kaart tonen wettig verblijf aan.
  • Verzoek om internationale bescherming: met de bijlage 25 of 26 in combinatie met het ‘attest voor inschrijving van asielzoekers in het volwassenenonderwijs’ of met het attest van immatriculatie.

Om te weten of er al dan niet een gedeeltelijke of volledige vrijstelling van inschrijvingsgeld is, kan je het Vademecum vrijstelling inschrijvingsgeld raadplegen.

Lees meer op de website van de dienst Onderwijs van de Vlaamse overheid.

3.11. Bankdiensten

Personen met tijdelijke bescherming kunnen een gewone bankrekening openen. Een bank is echter vrij om iemand al dan niet als klant te aanvaarden. Als ze weigert, hoeft ze daarvoor geen reden op te geven. Ook wie minder begunstigd is, kan een rekening geweigerd worden.

Wie niet als klant aanvaard wordt, kan een basisbankdienst aanvragen. Iedereen die legaal in de Europese Unie verblijft, heeft recht op de basisbankdienst. Volgens de FAQ van Febelfin volstaat hiervoor het attest van tijdelijke bescherming. Ook een bijlage 15 en een A kaart zijn mogelijk.

Als de bank een basisbankdienst weigert, moet ze de reden op het aanvraagformulier vermelden (Art. VII.59. § 2 derde lid WER). De betrokkene kan een klacht indienen bij de OmbudsFin. De beslissing van de OmbudsFin is bindend voor de bank.

Lees meer over de basisbankdienst.

Lees meer over het openen van een gewone bankrekening.

Op 19 april 2022 gaf de Raad van de Europese Unie aanbeveling 2022/C 166/01 aan de lidstaten. Het doel van deze aanbeveling is ervoor te zorgen dat ontheemden uit Oekraïne gemakkelijker hryvnia (muntéénheid Oekraïne) kunnen omwisselen in de valuta van het land ontvangst.

De Raad beveelt elke lidstaat aan om een nationale regeling te maken die voldoet aan de volgende voorwaarden.

  • Elke ontheemde met recht op tijdelijke bescherming heeft de mogelijkheid om Hryvnia om te zetten naar de valuta van het land van ontvangst. Voor niet-begeleide minderjarigen zou een vertegenwoordiger dit moeten kunnen doen, bijvoorbeeld de wettelijke voogd.

  • Een plafond wordt vastgesteld over het maximumbedrag dat per ontheemde kan omwisselen worden. Afhankelijk van de nationale omstandigheden kunnen lidstaten dat bedrag op 10.000 Hryvnia of minder vaststellen.

  • Ontheemden moeten kosteloos kunnen omwisselen aan de wisselkoers die de Oekraïense Nationale Bank van toepassing maakt.

  • De nationale regeling zou minimaal voor drie maanden moeten lopen.

Verder beveelt de Raad nog aan dat de lidstaten gebruik maken van een netwerk van banken die deelnemen aan de wisselregeling. Om de maximumplafonds goed te kunnen bewaken zouden de deelnemende banken binnen dit netwerk regels kunnen afspreken over de controle en registratie van de identiteit van de ontheemde die Hryvnia omwisselt. Lidstaten zouden, volgens de Raad, ook best de concrete voorwaarden overeenkomen met de Nationale Bank van Oekraïne waaronder ontheemden in de toekomst Hryvniabiljetten kunnen omwisselen.

In Oostenrijk, Hongarije en Polen zou zulke nationale regeling nu al bestaan.

Sinds 1 juni 2022 kunnen Oekraïners in België contante hryvnia’s omwisselen in euro of storten op een Belgische bankrekening. Meer informatie vind je op de website van de Nationale Bank van België.

3.12. Reizen als tijdelijk beschermde

Oekraïners met een biometrisch paspoort mogen visumvrij reizen binnen de Schengenzone voor 90 dagen binnen een periode van 180 dagen, zoals dit ook geldt voor andere derdelanders uit visumvrije landen. 

Alle derdelanders die in België het statuut tijdelijke bescherming hebben, kunnen binnen de Schengenzone reizen met hun A kaart en een geldig paspoort. Indien ze geen geldig paspoort hebben, dienen ze dit aan te vragen bij de ambassade van hun herkomstland. Zonder een geldige A kaart hebben ze een visum nodig.

De Europese Commissie vraagt de lidstaten om maximale flexibiliteit in de toegang tot tijdelijke bescherming voor Oekraïners die voor korte bezoeken naar Oekraïne terugkeren, alsook voor degenen die na vrijwillig vertrek toch besluiten terug te keren naar de EU.

Lees meer over reizen als tijdelijk beschermde binnen en buiten de Schengenzone, verhuizen naar een andere lidstaat en tijdelijk terugkeren naar Oekraïne.

3.13 Recht om een woning te huren

De Belgische huurwetgeving bevat geen verblijfsvoorwaarde. Het is mogelijk om als verhuurder een woning te verhuren aan mensen met een tijdelijk verblijfsrecht ook al overschrijdt de duur van het huurcontract (bv. 3 jaar) de duur van de huidige verblijfskaart (bv. 1 jaar). Mensen met tijdelijke bescherming hebben het recht om een woning te huren.

Indien gewenst vind je hier een modelhuurovereenkomst, specifiek opgesteld voor huur door personen uit Oekraïne.

3.14 Juridische bijstand

Heb je een juridisch probleem en wil je een advocaat raadplegen? Neem dan contact op met het bureau voor juridische bijstand in jouw regio. Lees hier meer.

In sommige gevallen heb je recht op gratis bijstand van een advocaat. 

3.15 Erkenning Oekraïense rijbewijzen

Een EU-Verordening van kracht sinds 27 juli 2022 bepaalt dat door Oekraïne afgegeven geldige rijbewijzen worden erkend op het grondgebied van de Europese Unie, wanneer de houders ervan tijdelijke bescherming genieten, en dit voor de duur van deze bescherming. Lidstaten mogen geen gewaarmerkte vertaling of internationale rijvergunning vragen. De lidstaten mogen wel vragen dat een paspoort, een document van tijdelijk verblijf of een ander passend document wordt overgelegd om de identiteit van de houder van het rijbewijs te verifiëren. Dit betekent dat tijdelijk beschermden hun rijbewijs niet langer na 180 dagen moeten inwisselen.

Deze Verordening voorziet ook maatregelen voor de verlenging van de geldigheid en voor het geval van verlies of diefstal van de rijbewijzen.

3.16 Gezinshereniging voor familieleden van tijdelijk beschermden

Ben je een familielid van iemand met tijdelijke bescherming? Bekijk dan eerst of je niet zelf onder het toepassingsgebied valt en, als je nog niet in België bent, hoe je naar België kan reizen. Val je zelf niet onder het toepassingsgebied of kan je niet visumvrij naar België reizen, lees dan hieronder of het indienen van een aanvraag tot gezinshereniging een optie is voor jou.

De gezinshereniging van bepaalde familieleden met personen met het statuut tijdelijke bescherming wordt geregeld in artikel 57/34 Vw.

Deze familieleden komen in aanmerking:

  1. de echtgeno(o)t(e) of de partner waarmee een partnerschap werd gesloten dat beschouwd wordt als zijnde gelijkwaardig met het huwelijk in België (het gaat daarbij om een partnerschap afgesloten in Duitsland, Denemarken, Finland, IJsland, Noorwegen, Zweden en het Verenigd Koninkrijk)

  2. de minderjarige ongehuwde kinderen (van de tijdelijk beschermde of van diens echtgeno(o)t(e))

  3. andere naaste familieleden die samenwoonden met en volledig of hoofdzakelijk ten laste waren van de tijdelijk beschermde op 24 februari 2022

De kerngezinsleden (categorie 1 en 2) waarmee de familieband pas gevormd werd wanneer de referentiepersoon (de tijdelijk beschermde) al in België was, komen dus ook in aanmerking. Ook kerngezinsleden die voor 24 februari 2022 niet (meer) in Oekraïne verbleven, kunnen onder dit toepassingsgebied vallen. Op deze manier kunnen bepaalde gezinsleden die buiten het toepassingsgebied van de tijdelijke bescherming zelf vallen via gezinshereniging toch een verblijfsrecht in België van dezelfde duur bekomen.

Bij categorie 1 en 2 gaat het om een recht, bij categorie 3 om een gunst (discretionaire bevoegdheid van DVZ).

Het volstaat dit aan te tonen:
- de identiteit en verwantschapsband
- voor categorie 3: wettelijk en effectief verblijf in Oekraïne op 24 februari 2022
- voor meerderjarigen: een uittreksel uit het strafregister

Lees meer over de voor te leggen bewijsstukken op de website van DVZ onder 'Bewijsstukken'.

Er zijn geen andere voorwaarden voorzien door de wet. Er moet dus geen retributie betaald worden en er zijn geen materiële voorwaarden zoals beschikken over huisvesting, voldoende bestaansmiddelen… 

De familieleden die zich in het buitenland bevinden en die niet visumvrij naar België kunnen reizen, moeten een visum D aanvragen bij de bevoegde Belgische diplomatieke post in het buitenland. De familieleden die al in België zijn, dienen de aanvraag in bij de gemeente van hun verblijfplaats.

Neemt DVZ een positieve beslissing, dan krijgen de familieleden een A kaart met dezelfde geldigheidsduur als die van de tijdelijk beschermde bij wie ze zich vervoegen. Deze wordt onder dezelfde voorwaarden verlengd of vernieuwd (art. 57/34, § 3 Vw.).

Er is geen termijn voorzien waarbinnen DVZ een beslissing moet nemen, maar DVZ geeft aan deze aanvragen prioritair te behandelen.

DVZ geeft aan dat familieleden die niet onder het toepassingsgebied van art. 57/34 Vw. vallen een aanvraag tot een humanitair visum (vanuit het buitenland) of humanitaire regularisatie (in België) kunnen indienen.

 4. Oekraïense documenten vanuit IPR-rechtelijk oogpunt

Ook buiten de context van verblijfsaanvragen kan men geconfronteerd worden met praktische problemen om Oekraïense documenten te bekomen die voldoen aan alle wettelijke vereisten. Wat als men in België verblijft en een huwelijksaangifte wil doen, maar er dient een Oekraïense geboorteakte voorgelegd te worden? Kan de gemeente dan vasthouden aan de voorwaarde van een gelegaliseerde geboorteakte uit het land van herkomst? Mag die daarenboven maximum 1 jaar oud mag zijn? In bepaalde gevallen zijn alternatieven mogelijk en niet elke voorwaarde die gesteld wordt, moet als absoluut beschouwd worden.

 4.1 Legalisatie

Documenten afgeleverd door Oekraïne moeten in principe worden voorzien van een apostille. 

De bevoegde instanties, zoals aangegeven op de website van de Conferentie van den Haag, zijn:

Department for civil status registration of Directorate of State Registration and Notary (for documents issued by the offices of civil status registration and extracts from the Unified State Register of legal entities, self-employed persons and public formations)

Yevhena Sverstiuka str., 15, Kyiv, 02002, Ukraine

+380 44 233 65 13

Department for notary issues of Directorate of State Registration and Notary (for documents issued by courts and notaries of Ukraine) Yevhena Sverstiuka str., 15, Kyiv, 02002, Ukraine
+380 44 233 64 71
Territorial departments of the Ministry of Justice
(departments of the state registration of acts of civil status)
Website

 

Een apostille kan, mits volmacht, ook aangevraagd worden door een derde. Een dergelijke volmacht kan worden bij het Oekraïens consulaat in België.

Afstamming op aangifte en burgerlijke staat op verklaring

Wat betreft de inschrijving in het Rijksregister wordt in diezelfde aanvullingen de mogelijkheid toegelicht om een afstammingsband ‘op aangifte’ te registreren voor personen onder tijdelijke bescherming. Hiervoor zal een nieuwe code gecreëerd worden.

Ook de burgerlijke staat kan vanaf 29 maart 2022 ‘op verklaring’ geregistreerd worden voor personen onder tijdelijke bescherming. De instructies hierover geven meer praktische uitleg.

Voor beide registraties is het echter niet geheel duidelijk wat de precieze strekking is en wat de rechtsgevolgen zullen zijn. Zie daarover ook de nieuwsbrief van Burgerzaken Vlaanderen.

4.2 Geldigheidsduur buitenlandse akten

Het is belangrijk om voor ogen te houden dat er geen wettelijke geldigheidstermijn is voorzien voor buitenlandse documenten. Vaak hanteren Belgische instanties een standaard maximum ouderdomstermijn van documenten. Een afschrift van een buitenlands document zou dan maximum 6 maanden oud mogen zijn, of voor andere instanties maximum 1 jaar.

Hoewel het in sommige gevallen gerechtvaardigd kan zijn om te controleren  dat het afschrift de meest actuele toestand reflecteert, met alle randmeldingen erbij, schrijft de wet nergens voor dat een afschrift slechts 6 maanden of 1 jaar oud mag zijn. De Vaste Commissie inzake de Burgerlijke Stand bevestigde hierover expliciet dat men de nodige soepelheid moet hanteren, rekening houdend met de moeilijkheidsgraad om bepaalde documenten te bekomen. (punt 2.10.9 van de FAQ van de DABS)

De huidige situatie in Oekraïne kan één van die factoren zijn die het aannemelijk maakt dat het zeer moeilijk, zo niet onmogelijk is om recente afschriften van bepaalde documenten te bekomen.

4.3 Ontbrekende, of onmogelijk te verkrijgen akten van de burgerlijke stand

Indien het werkelijk onmogelijk is om de oorspronkelijke akten in het land van herkomst te bekomen, bestaat de mogelijkheid om een vervangend vonnis te vragen aan de familierechtbank in België. Artikel 26 Burgerlijk Wetboek voorziet die mogelijkheid indien de oorspronkelijke akte is verloren gegaan of vernietigd. De vernietiging of het verlies en de inhoud van de akte kan men bewijzen door geschriften, door andere authentieke bronnen of door getuigen. Deze mogelijkheid staat ook open voor buitenlandse akten die men onmogelijk kan bekomen. Eens er een Belgisch vonnis is, geldt dat vonnis als een volwaardige vervanging van de oorspronkelijke akte en zal dat vonnis voor alle toekomstige situaties gebruikt kunnen worden.

Indien men een Oekraïense akte van de burgerlijke stand nodig heeft en men kan aantonen dat het onmogelijk is om die te bekomen, kan men beroep doen op deze procedure in België.

4.4  Uitzonderlijke bevoegdheid Belgische rechter ingevolge art. 11 WIPR en artikel 6, lid 1 van het Verdrag van ‘s Gravenhage

Indien men een Oekraïens vonnis moet voorleggen om een bepaalde situatie voldoende  te staven en/of te regelen, is het goed om voor ogen te houden dat ook de Belgische rechter soms uitzonderlijk bevoegd kan zijn in zaken waar men zich normaal gezien tot de Oekraïense rechter zou moeten wenden. Artikel 11 WIPR bepaalt namelijk dat de Belgische rechters uitzonderlijk bevoegd zijn wanneer het onredelijk zou zijn te eisen dat de vordering in het buitenland wordt ingesteld.

Voor de bescherming van kinderen gelden er bijzondere bevoegdheidsregels, zoals vastgelegd in artikel 6, lid 1 van het Verdrag van ’s-Gravenhage van 1996.

5. Ouderlijke verantwoordelijkheid voor kinderen uit Oekraïne

Inzake ouderlijke verantwoordelijkheid bepaalt artikel 6, lid 1 van het Verdrag van ’s-Gravenhage van 1996 dat als kinderen omwille van onlusten in hun land worden overgebracht naar een andere verdragsluitende staat, dit land bevoegd zal zijn. Indien het Oekraïens kind zich in België bevindt, zal de Belgische rechter dus bevoegd zijn om zich uit te spreken over zaken met betrekking tot de ouderlijke verantwoordelijkheid.

Indien het kind voordien zijn gewone verblijfplaats in Oekraïne had, zal de Belgische rechter wel het Oekraïens recht moeten toepassen om te bepalen wie de ouderlijke verantwoordelijkheid heeft (artikel 16, lid 1 Verdrag van ’s-Gravenhage van 1996).

In de schoot van de Raad van Notarissen van de Europese Unie werd een notarieel standaardformulier uitgewerkt aan de hand waarvan kan worden aangetoond dat ouders hun kinderen toestemming hebben gegeven om het land te verlaten en/of de ouderlijke verantwoordelijkheid aan iemand anders werd overgedragen. Zie European Notarial Network - Cross-check Ukranian children

Meer info over de Oekraïense wetgeving inzake bescherming van kinderen en niet-begeleide minderjarigen vindt u in de infobrochure van de Dienst Voogdij, de infofiche van het Europees Justitieel netwerk en in het Oekraïens Familiewetboek.

Werd er reeds een maatregel inzake ouderlijke verantwoordelijkheid genomen in Oekraïne? Dan geldt die automatisch ook in België, zonder dat er nog een formele erkenning nodig is (artikel 23 van het Verdrag van ’s-Gravenhage van 1996 ). Een wijziging van de voorwaarden waaronder de ouderlijke verantwoordelijkheid wordt uitgeoefend kan eventueel wel in België, maar dan zal de Belgische rechter het Belgische recht moeten toepassen (artikel 15, lid 1 van het Verdrag van ’s-Gravenhage van 1996).

Alle relevante informatie over internationale justitiële samenwerking ter bescherming van Oekraïense kinderen werd gebundeld op een infopagina van het e-justice portaal

6. Oekraïense nationaliteit voor kinderen geboren in België

Volgens de Oekraïense nationaliteitswetgeving krijgt een kind geboren uit een Oekraïense ouder automatisch de Oekraïense nationaliteit. 

De geboorte van het kind moet worden aangegeven bij de gemeente. De Belgische autoriteiten leveren zo snel mogelijk de geboorteakte af. Volgens Oekraïens recht zouden paspoorten binnen de drie maanden moeten worden afgeleverd. Indien het onmogelijk is voor de ambassade om een paspoort af te leveren, kan het kind tijdelijk worden geregistreerd in het paspoort van de moeder.