Taalkennisvereiste voor sociale huur in Vlaanderen

Gepubliceerd op

Geactualiseerd op 5 november 2019

Sinds 1 november 2017 gelden er andere voorwaarden voor sociale huur: nieuwe sociale huurders moeten niet langer inburgering en taalbereidheid aantonen om in aanmerking te komen voor een sociale woning. Het inburgeringsbeleid wordt losgekoppeld van de sociale huur. Wel wordt een nieuwe huurdersverplichting in het leven geroepen: nieuwe sociale huurders moeten taalkennis Nederlands van niveau A1 van het Europees Referentiekader voor Talen (ERK) bewijzen. De Vlaamse Wooncode werd hiertoe aangepast door het decreet van 10 maart 2017. Uitvoeringsbesluiten van regering en minister regelen enkele belangrijke modaliteiten.

Tot 31 oktober 2017 gelden inburgering (voor verplichte inburgeraars) en taalbereidheid als voorwaarde om ingeschreven en toegelaten te worden als sociale huurder, en ook als blijvende huurdersverplichting (dit laatste blijft gelden voor personen met een sociaal huurcontract van voor 1 november 2017). Zowel inburgering als taalbereidheid waren verplichtingen tot het leveren van inspanningen, niet tot het behalen van resultaten.

Wat verandert?

De sociale huur wordt losgekoppeld van een inburgeringsvoorwaarde: inburgering behoort immers tot het beleidsdomein integratie en inburgering en wordt binnen dat domein opgevolgd en eventueel zelfs gesanctioneerd. Het is dus niet nodig om ook de sociale huur te koppelen aan een inburgeringsvoorwaarde.

De taalbereidheidsvoorwaarde wordt omgevormd tot een taalkennisvereiste: de sociale huurder zal moeten aantonen dat hij, binnen 1 jaar nadat de huurovereenkomst gestart is, voor Nederlands het taalniveau A1 van het ERK heeft. De bereidheid om de taal te leren is dus niet meer voldoende, er moet een resultaat getoond worden.

Op wie is deze nieuwe voorwaarde van toepassing?

De nieuwe taalkennisvereiste geldt alleen voor personen wiens huurcontract start vanaf 1 november 2017 of later.

Er zijn uitzonderingen voor:

  • huurders die omwille van ernstige ziekte of handicap niet aan de vereiste kunnen voldoen.
  • huurders met beperkte cognitieve vaardigheden die een attest van uitgeleerdheid voorleggen. Dat attest wordt uitgereikt door de Centra voor Basiseducatie.
  • huurders die omwille van beroepsmatige, medische of persoonlijke redenen tijdelijk niet kunnen voldoen aan de verplichting. Zij krijgen een jaar uitstel.
    • Als beroepsmatige reden voor uitstel van de taalkennisvereiste voor sociale huur gelden situaties waarin werkuren of opleidingsuren (van bepaalde opleidingen) niet in overeenstemming te brengen zijn met de uren van de NT2 cursus.
    • Als medische of persoonlijke reden voor uitstel van de taalkennisvereiste voor sociale huur gelden alle situaties die ook kunnen gelden als reden tot opschorting van een inburgeringscontract. Je vindt al deze situaties via de verwijzingen onderaan dit bericht.
    • Verder geldt als persoonlijke reden voor uitstel van de taalkennisvereiste voor sociale huur ook het volgen van een opleiding van het leergebied alfabetisering Nederlands tweede taal.
  • huurders die de taallessen nog niet konden starten omdat er geen geschikt aanbod is. Ook zij krijgen een jaar uitstel.

Wat zijn de mogelijke gevolgen?

Als de huurder het taalniveau niet haalt, en niet aantoont dat hij onder een uitzondering valt, kan enkel een administratieve geldboete volgen. Een ontbinding van het huurcontract is niet mogelijk.

De taalkennisvereiste is geen voorwaarde om te kunnen inschrijven of toegelaten te worden tot de sociale huur, maar het is een blijvende huurdersverplichting. De verplichting om het taalniveau te behalen blijft gelden totdat de huurder er aan voldoet: je kan de verplichting dus niet ‘afkopen’ door eenmaal de boete te betalen. Er kan dus herhaaldelijk een boete opgelegd worden.

Door wie en hoe wordt de taalkennis beoordeeld?

  • De sociale verhuurder of zijn gemachtigde kan vaststellen dat een (kandidaat) huurder de vereiste basistaalvaardigheid Nederlands verworven heeft. Deze medewerkers van de Sociale Huurmaatschappij (SHM) of het Sociaal Verhuurkantoor (SVK) moeten daarvoor een opleiding gevolgd hebben bij een van de organisaties die het integratie- en inburgeringsbeleid uitvoeren (Agentschap Integratie en Inburgering, Atlas, IN-Gent). Deze opleiding wordt geattesteerd met bijlage 1 bij het Ministerieel besluit van 27 oktober 2017.
  • Na zo'n opleiding kan het SHM of SVK vaststellen of de basistaalvaardigheid Nederlands al dan niet verworven is op basis van een sneltest Nederlands van niveau A1. De criteria hiervoor staan in bijlage 2 bij het Ministerieel besluit van 27 oktober 2017.
  • Na positieve sneltest levert het SHM of SVK een bewijs van basistaalvaardigheid Nederlands af aan de kandidaat-huurder, via bijlage 3 bij het Ministerieel besluit van 27 oktober 2017.
  • Kandidaat-huurders die niet slaagden voor de taaltest bij het SHM of SVK kunnen bij Agentschap Integratie en Inburgering, Atlas, IN-Gent, of Huis van het Nederlands Brussel terecht voor doorverwijzing naar een cursusaanbod A1.
  • Deze laatste instanties reiken ook een attest van opschorting, een attest geen passend aanbod en een vrijstelling van de taalkennisvereiste uit.

Grondwettelijk Hof

In een arrest nr. 136/2019 van 17 oktober 2019 oordeelde het Grondwettelijk Hof (GWH) dat de taalkennisvereiste het standstill-beginsel in artikel 23 Grondwet (GW) niet schendt. Om de volgende redenen vermindert het niveau van bescherming van het recht op huisvesting niet:

  • De inschrijving als kandidaat huurder en het toewijzen van een sociale woning is niet langer aan een taalvoorwaarde onderworpen.
  • De tekortkoming met betrekking tot de taalkennisvereiste leidt niet langer tot een opzegging van de huurovereenkomst.
  • Indien een ernstige ziekte, mentale of fysieke handicap, of beperkte cognitieve vaardigheden de verwerving van het Nederlands definitief onmogelijk maakt, is de huurder vrijgesteld van de taalkennisvereiste.
  • De taalkennisvereiste dient pas voldaan te zijn binnen één jaar na de start van de huurovereenkomst. Als de huurder om beroepsmatige, medische of persoonlijke redenen tijdelijk niet in staat is om binnen die termijn aan de taalkennisvereiste te voldoen, krijgt hij een jaar uitstel.
  • De huurder heeft toegang tot een ruim aanbod kosteloze cursussen Nederlands.
  • De taalkennisvereiste zorgt ervoor dat de huurder de draagwijdte van zijn rechten en plichten als huurder beter begrijpt. Vlotte communicatie draagt bij aan de leefbaarheid en veiligheid van sociale wooncomplexen.

Meer info