Vanaf 1 januari 2018 worden gemeenten bevoegd voor afgifte van bijzondere reisdocumenten voor niet-Belgen

Erkende vluchtelingen, erkende staatlozen en bepaalde andere categorieën vreemdelingen kunnen onder bepaalde voorwaarden een bijzonder reisdocument verkrijgen van de Belgische overheid, aangezien zij geen nationaal paspoort kunnen verkrijgen.

Vanaf 1 januari 2018 zijn de provincies niet langer bevoegd. Vanaf dan zijn het de gemeenten die de aanvragen voor bijzondere reisdocumenten voor niet-Belgen registreren en de reisdocumenten uitreiken. Voor aanvragen voor bijzondere reisdocumenten voor vreemdelingen (rode omslag) is een voorafgaandelijk schriftelijk akkoord van de FOD Buitenlandse Zaken vereist. Anderlecht en Brussel gaan als pilootgemeenten van start vanaf 11 december. Er is voorzien in een overgangsregeling.

De bevoegdheidsoverheveling naar de gemeenten brengt alleen procedurele wijzigingen met zich mee. De voorwaarden om in aanmerking te komen voor een bijzonder reisdocument veranderen niet behalve voor erkende staatlozen met een beperkt verblijfsrecht die geen statuut als subsidiair beschermde hebben. Zij kunnen nu ook een bijzonder reisdocument aanvragen, wat vroeger niet mogelijk was.

De nieuwe procedureregels staan deels in de geüpdatete omzendbrief van de FOD Buitenlandse Zaken inzake reisdocumenten voor niet-Belgen van 15 september 2017 en deels in een email van de FOD Buitenlandse Zaken aan de gemeenten van 25 november 2017. Er staat ook informatie op de website van de FOD Buitenlandse Zaken over hoe je een bijzonder reisdocument kan aanvragen.

Nieuwe aanvraagprocedure vanaf 01-01-2018

Bijzonder reisdocument voor vluchtelingen (blauwe omslag) en staatlozen (grijze omslag)

Erkende vluchtelingen en erkende staatlozen die aan de voorwaarden voor een bijzonder reisdocument van de Belgische overheid voldoen, dienen hun aanvraag rechtstreeks in bij de gemeente waar zij zijn ingeschreven in het bevolkings- of vreemdelingenregister. De gemeente registreert de aanvraag en levert het reisdocument af.

Bijzonder reisdocument voor vreemdelingen (rode omslag)

Vreemdelingen die aan de voorwaarden voor een bijzonder reisdocument van de Belgische overheid voldoen, moeten eerst een voorafgaandelijk schriftelijk akkoord bekomen van de FOD Buitenlandse Zaken voordat ze hun aanvraag voor een reisdocument kunnen indienen in de gemeente waar zij zijn ingeschreven in het bevolkings- of vreemdelingenregister.

Ze sturen, vergezeld van de nodige stavingstukken, een email naar paspoort@diplobel.fed.be of een brief naar de FOD Buitenlandse Zaken, dienst reis- en identiteitsdocumenten, Karmelietenstraat 15, 1000 Brussel met als vermelding “aanvraag reisdocument vreemdeling”.

Ze vermelden in hun email of brief voornaam, familienaam, geboorteplaats, nationaliteit en de vermelding van de situatie van onmogelijkheid om een nationaal paspoort te bekomen. Dit laatste houdt in dat de betrokkene:

  • aantoont dat hij behoort tot een van de acht categorieën vermeld in de bijlage bij de omzendbrief waarvan de FOD Buitenlandse Zaken de facto de onmogelijkheid aanvaardt (Somaliërs, vluchtelingen erkend door een ander land, Tibetanen, personen van Palestijnse oorsprong, subsidiair beschermden, in België geboren minderjarige kinderen van voorgaande categorieën vreemdelingen, niet-begeleide minderjarigen, derdelands pleegkinderen)
  • of een attest van een bovengemeentelijke Belgische of internationale administratie of overheidsdienst voorlegt dat bevestigt dat betrokkene (of een groep waartoe hij behoort) geen nationaal paspoort heeft en kan verkrijgen. Het CGVS levert een attest van onmogelijkheid af aan subsidiair beschermden. Het is niet duidelijk of ook andere instanties een dergelijk attest afleveren voor vreemdelingen die onmogelijk een paspoort van hun nationale overheid kunnen bekomen.

De FOD Buitenlandse Zaken onderzoekt de aanvraag. Dit onderzoek kan tot zes weken duren.

In geval van instemming met de aanvraag, stelt de FOD Buitenlandse Zaken de betrokkene en de gemeente schriftelijk op de hoogte. De betrokkene gaat binnen de twee weken na instemming naar de gemeente voor de registratie van zijn aanvraag voor een reisdocument.

De FOD Buitenlandse Zaken neemt een beslissing over de geregistreerde aanvraag na bijkomend onderzoek. Dit onderzoek kan tot twee maanden duren.

In geval van een positieve beslissing levert de gemeente het reisdocument af. Bij een negatieve beslissing brengt de FOD Buitenlandse Zaken de betrokkene rechtstreeks op de hoogte.

Pilootgemeenten Anderlecht en Brussel

Anderlecht of Brussel passen als pilootgemeenten de nieuwe regeling toe vanaf 11 december 2017. Personen die zijn ingeschreven in het bevolkings- of vreemdelingenregister in deze gemeenten, dienen de aanvraag voor een reisdocument voor vluchtelingen, staatlozen of vreemdelingen in bij de gemeentelijke paspoortdienst.

Overgangsregeling

Bijzondere reisdocumenten voor vluchtelingen (blauwe omslag) en staatlozen (grijze omslag)

Tot en met 31 december 2017:

  • blijft de paspoortdienst van het administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad bevoegd voor aanvragen voor reisdocumenten voor vluchtelingen en staatlozen van personen die zijn ingeschreven in het bevolkings- of vreemdelingenregister in een andere Brusselse gemeente dan Brussel en Anderlecht.
  • blijven alle andere provinciale paspoortdiensten bevoegd voor aanvragen voor reisdocumenten voor vluchtelingen en staatlozen.

Vanaf 1 januari 2018 zijn de gemeentelijke paspoortdiensten bevoegd.

Bijzondere reisdocumenten voor vreemdelingen (rode omslag)

Sinds 1 december 2017 aanvaarden de provinciale paspoortdiensten en het administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad op vraag van de FOD Buitenlandse Zaken geen aanvragen meer voor reisdocumenten voor vreemdelingen. Personen die een reisdocument voor vreemdelingen willen aanvragen, moeten vanaf die datum de nieuwe procedure volgen en dus eerst een schriftelijk akkoord bekomen van de FOD Buitenlandse Zaken voordat ze hun aanvraag kunnen indienen in de gemeente.

Erkende staatlozen

In principe is een onbeperkt verblijfsrecht vereist om in aanmerking te komen voor een bijzonder reisdocument. In de geüpdatete versie van zijn omzendbrief inzake reisdocumenten voor niet-Belgen van 15 september 2017 vermeldt de FOD Buitenlandse Zaken erkende staatlozen met een beperkt verblijfsrecht als een van de uitzonderingen op deze regel. Dit is in overeenstemming met het Staatlozenverdrag. Vroeger aanvaardde de FOD Buitenlandse Zaken alleen erkende staatlozen met een beperkt verblijfsrecht indien zij een statuut als subsidiair beschermde hadden.