Wijzigingen in de toegang tot bankdiensten

Gepubliceerd op

Nieuwe regelgeving over antiwitwaswetgeving en de basisbankdienst leidt tot een aantal veranderingen voor wie een rekening wil openen of gebruik wil maken van de basisbankdienst.

Dit zijn de belangrijkste wijzigingen:

  • een basisbankdienst bij een Belgische bank kan je nu in de hele Europese Unie (EU) en EER gebruiken
  • de basisbankdienst wordt beperkt tot wie legaal verblijft. Er zijn uitzondingen voorzien
  • de nieuwe risico-georiënteerde benadering van cliënten sluit het gebruik van een lijst met identiteitsdocumenten die een bank moet aanvaarden uit
  • de ‘commentaar en aanbevelingen’ van de Nationale Bank van België (NBB) vermeldt:
    • expliciet het paspoort en de nationale identiteitskaart als mogelijk bewijs van identiteit
    • op welke wijze mensen in een precaire (verblijfs)situatie hun identiteit kunnen aantonen

Dit bericht overloopt en analyseert de belangrijkste wijzigingen. Onze vaste webpagina’s hierover zijn al aangepast.

Basisbankdienst is in heel de Europese Unie beschikbaar

Voor de omzetting van de Richtlijn over de toegang tot betaalrekeningen (Europese richtlijn 2014/92/EU) was het afhalen en storten van contant geld beperkt tot België. Sommige banken beperkten ook het gebruik van de basisbankdienst tot hun eigen bankautomaten. Je kon hierdoor niet in winkels betalen. Nu kan je met je debetkaart in de hele EU betalen en geld afhalen, ook aan de betaalautomaten van andere banken.

Basisbankdienst beperkt tot wie legaal verblijft

Door de omzetting van de Richtlijn over de toegang tot betaalrekening is de toegang tot de basisbankdienst nu beperkt tot personen die ‘legaal’ in de EU of EER (Noorwegen, Liechtenstein, Ijsland) verblijven.

De Richtlijn over de toegang tot een betaalrekening geeft een ruime definitie aan ‘legaal‘ verblijf. Het Belgische wetboek van economisch recht (WER) omschrijft het als volgt:

  • consumenten die op grond van Europese of nationale wetgeving het recht hebben in een lidstaat te verblijven, inclusief consumenten zonder vast adres
  • personen die een verzoek om internationale bescherming hebben ingediend
  • consumenten die geen verblijfsvergunning hebben maar die om wettelijke of feitelijke redenen niet kunnen worden uitgewezen

Lees meer over het bewijs van legaal verblijf voor de basisbankdienst

De identificatie van cliënten

De nieuwe antiwitwaswet van 18 september 2017 tot voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme (AWW) bepaalt dat de banken hun cliëntacceptatiebeleid moeten afstemmen op het risico op het witwassen van geld en de financiering van terrorisme. Dit risico moet voor elke klant afzonderlijk bepaald worden:

  • Als de bank het risico hoog inschat moet ze hogere eisen stellen aan de identificatie. In dat geval kan ze meer en meer betrouwbare informatie vragen.
  • Bij een lager risico mag ze lagere eisen stellen. In elk geval moet de bank haar klanten van elke andere persoon kunnen onderscheiden.

De identificatie heeft minimaal betrekking op de naam, de voornaam, de geboortedatum en geboorteplaats en, in de mate van het mogelijke, het adres (art. 26 §2, 1° AWW). Maar elke bank bepaalt zelf welke informatie en documenten er in functie van het risiconiveau van de klant moet worden ingewonnen. Dit moet ze vastleggen in haar interne procedures. Deze nieuwe risico-georiënteerde benadering van cliënten sluit het gebruik van een lijst met identiteitsdocumenten die een bank moet aanvaarden uit.

Commentaar en aanbevelingen NBB over het identiteitsbewijs

In de vorige antiwitwasreglementering was er onduidelijkheid over de identificatie met het paspoort of de nationale identiteitskaart. Nu stelt de NBB expliciet in haar ‘commentaar en aanbevelingen’ hierover:

  • Nationale identiteitskaarten en paspoorten kunnen aanvaard worden als bewijs van identiteit op voorwaarde dat de echtheid op voldoende wijze gecontroleerd wordt.
  • In specifieke gevallen kunnen andere documenten aanvaard worden voor cliënten:
    • die wachten op de afgifte van hun identiteitskaart of paspoort, of
    • die geen identiteitskaart of paspoort hebben.

In deze gevallen kunnen andere Belgische documenten zoals de verblijfsdocumenten en de andere bijlagen van het Verblijfsbesluit aanvaard worden, op voorwaarde dat de bank passende maatregelen heeft genomen om het risico op misbruik van de rekening te beperken.

  • Ook documenten uitgegeven door buitenlandse autoriteiten kunnen aanvaard worden, maar de NBB verduidelijkt niet over welke documenten het gaat.
  • De NBB benadrukt dat documenten die gebruikt worden voor de identificatie niet verstreken mogen zijn.

Om te vermijden dat de toegang tot de financiële dienstverlening wordt ontzegd aan personen die zich in België in een precaire (verblijfs)situatie bevinden, is de NBB van mening dat de identiteit van deze persoon kan worden geverifieerd aan de hand van de bijlagen van het Verblijfsbesluit die door de bank als weinig betrouwbaar worden beschouwd, op voorwaarde dat het risico laag is en de bank passende maatregelen heeft genomen om het risico op misbruik van de rekening te beperken. De NBB verwijst in dit verband naar de situatie van asielzoekers en naar personen die niet beschikken over een identiteitskaart of een bewijs van inschrijving in het vreemdelingenregister.

Opmerking

Op de FAQ van Febelfin mbt de ‘basisbankdienst voor asielzoekers en vluchtelingen’ staat dat het paspoort slechts ‘uitzonderlijk en ten voorlopige titel’ als identiteitsbewijs aanvaard kan worden. Dit is gebaseerd op de oude regelgeving en strookt niet met de huidige aanbevelingen van de NBB.

Meer info