Aan welke voorwaarden moet je voldoen voor maatschappelijke dienstverlening?

In het kort

Om aanspraak te kunnen maken op maatschappelijke dienstverlening moet je voldoen aan een aantal voorwaarden, zoals wettig in België verblijven en behoeftig zijn. Voldoe je aan alle voorwaarden? Dan mag het OCMW je steunaanvraag niet weigeren, ook niet als je daardoor je verblijfsrecht dreigt te verliezen. Het OCMW kan wel een aantal bijkomende voorwaarden opleggen. 

Ook als minderjarige kan je aanspraak maken op maatschappelijke dienstverlening. In dat geval dient iemand anders de aanvraag voor jou in.

Voorwaarden

Om aanspraak te kunnen maken op maatschappelijke dienstverlening moet je behoeftig zijn, wettig verblijven in België en je gewoonlijke verblijfplaats in België hebben. Daarnaast kan het OCMW in bepaalde gevallen beslissen dat je moet voldoen aan een aantal extra voorwaarden.

Het is voor jou onmogelijk om een menswaardig leven te leiden zonder maatschappelijke dienstverlening.

Het OCMW beoordeelt autonoom of je in de onmogelijkheid verkeert om menswaardig te leven. Het doet daarvoor een sociaal onderzoek.

Het OCMW weigert je aanvraag als je:

  • zelf in staat bent om een inkomen te hebben om menswaardig te leven of
  • voldoende inkomsten hebt om menswaardig te leven.

Het OCMW kijkt ook naar de inkomsten van alle andere gezinsleden of familieleden die onder hetzelfde dak wonen.

Om recht te hebben op maatschappelijke dienstverlening moet je wettig verblijven in België. Je recht op maatschappelijke dienstverlening hangt af van je verblijfssituatie.

Lees meer over wettig verblijf in België voor maatschappelijke dienstverlening. 

Heb je geen wettig verblijf? Dan kan je enkel aanspraak maken op dringende medische hulp.

Om je recht op maatschappelijke dienstverlening te kunnen uitoefenen, moet je je gewoonlijke verblijfplaats in België hebben. Het territoriaal bevoegde OCMW wordt immers bepaald door de gemeente waar je daadwerkelijk verblijft. Door een tijdelijk verblijf in het buitenland gaat de gewoonlijke verblijfplaats in België evenwel niet verloren.

Je gewoonlijke verblijfplaats is daar waar je materiële en emotionele belangen liggen.

Als je ambtelijk geschrapt bent, dan verlies je niet automatisch je recht op maatschappelijke dienstverlening. Als het sociaal onderzoek aantoont dat je het land niet verlaten hebt en als je je verblijfsrecht hebt behouden na de ambtelijke schrapping, dan behoud je het recht. 

Het OCMW kan voor het bekomen/behouden van maatschappelijke dienstverlening als voorwaarde opleggen dat je werkbereid bent, tenzij dit om gezondheids- of billijkheidsredenen niet mogelijk is (art. 60, §3 OCMW-wet).

Lees meer over werkbereidheid als bijkomende voorwaarde voor maatschappelijke dienstverlening.

Rechten laten gelden op sociale uitkeringen

Het gaat om de rechten op sociale uitkeringen waarop je volgens Belgische of buitenlandse sociale wetgeving aanspraak kan maken.

Met sociale uitkeringen worden bedoeld:

  • sociale zekerheidsuitkeringen, zoals werkloosheidsuitkering en invaliditeitsuitkering
  • uitkeringen zoals studiebeurzen of woontoelagen 

Rechten laten gelden op onderhoudsgelden

Het OCMW kan je doorverwijzen naar een aantal onderhoudsplichtigen. Het kan gaan om je:

  • ouders
  • kinderen
  • (ex-)echtgenoot
  • adoptant of geadopteerde

Als het OCMW je doorverwijst naar een onderhoudsplichtige, kan je geen aanspraak maken op maatschappelijke dienstverlening.

Doorverwijzen is voor het OCMW een mogelijkheid, geen verplichting.

Tegen een beslissing tot doorverwijzing van het OCMW kan je bij de arbeidsrechtbank in beroep gaan.

Het geïndividualiseerd project voor maatschappelijke integratie (GPMI) is een traject, op jouw maat gemaakt, dat je moet helpen om zelfredzamer te worden en meer greep te krijgen op je leven zodat je uiteindelijk je eigen weg kunt gaan, zonder hulp van het OCMW.

Het is de bedoeling dat betrokkene zich duurzaam integreert in de maatschappij en de weg naar werk terugvindt. 

Het GPMI kan een facultatief of een verplicht karakter hebben bijvoorbeeld in sommige gevallen voor jongeren onder de 25 jaar.

Minderjarigen

Je leeftijd speelt geen rol. Ook als minderjarige kan je een persoonlijk recht op maatschappelijke dienstverlening laten gelden. In principe kan je niet zelf je recht uitoefenen omwille van je juridische handelingsonbekwaamheid. Dat betekent dat je niet zelf de steunaanvraag kan indienen:

  • Je wettelijke vertegenwoordiger (ouder of voogd) dient doorgaans de aanvraag in jouw naam in;
  • Wanneer je wettelijke vertegenwoordiger niet kan of wil optreden in jouw plaats, kan je de aanvraag zelf indienen. Je moet wel voldoende onderscheidingsvermogen hebben om te beseffen wat een aanvraag tot maatschappelijke dienstverlening inhoudt;
  • Ook wanneer je een ontvoogde minderjarige bent, kan je de steunaanvraag zelf indienen. 

Verlies verblijfsrecht

Als je de voorwaarden vervult, mag het OCMW je steunaanvraag niet weigeren. Ook niet als je daardoor je verblijfsrecht dreigt te verliezen. Als het hebben van voldoende bestaansmiddelen een voorwaarde is om een verblijfsrecht te bekomen of te behouden, kan het uitoefenen van je recht op maatschappelijke dienstverlening ertoe leiden dat je verblijfsaanvraag wordt geweigerd of je verblijfsrecht wordt ingetrokken. Het OCMW moet je hierover inlichten zodat je op de hoogte bent van de risico's alvorens je een eventuele aanvraag tot maatschappelijke dienstverlening indient.

Lees meer over wanneer je je verblijfsrecht kan verliezen na OCMW-steun.

Meer info

Wetgeving