Aansluiten als gerechtigde

Aansluiten als werknemer of zelfstandige

Werknemer

Als werknemer moet je één van de volgende documenten voorleggen om aan te sluiten:

• het bewijs van onderwerping aan de sociale zekerheid, ingevuld door je werkgever.
  
• je arbeidscontract of een andere schriftelijke verklaring van je werkgever, met vermelding van het RSZ-nummer (Rijkssociale zekerheidsnummer).
• een bijdragebon van je tewerkstelling. Dat is een bewijs van betaling van de sociale zekerheidsbijdragen. De RSZ bezorgt de bijdragebonnen voor de ziekteverzekering elektronisch aan de mutualiteiten. Uitzonderlijk bezorgt de RSZ een papieren bijdragebon aan de werkgever. De werkgever bezorgt dan op zijn beurt de bijdragebon aan de werknemer.

Na aansluiting kan de mutualiteit zelf nagaan of je sociale zekerheidsbijdragen betaald zijn. De mutualiteit doet dit aan de hand van je Identificatienummer van de Sociale Zekerheid (INSZ-nummer). Dat is hetzelfde nummer als je Rijksregisternummer. Als je geen Rijksregisternummer hebt, moet de mutualiteit zelf bij de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid een identificatienummer laten aanmaken, een zogenaamd 'Bisnummer'.

Zelfstandige

Als zelfstandige kan je je aansluiten na inschrijving bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen, die je hiervan een bewijs voorziet in de vorm van een attest. Je bezorgt het attest aan je mutualiteit.

Aansluiten als student hoger onderwijs

Als je ingeschreven bent in het hoger onderwijs, kan je met een attest van een school of universiteit die erkend is door het RIZIV als gerechtigde aansluiten bij een ziekenfonds. Dat staat in artikel 128quater, tweede lid ZIV-besluit. 

Ontdek de erkende onderwijsinstellingen op de website van het RIZIV

De mutualiteit gaat vaak na of je kan aansluiten op basis van een andere hoedanigheid, bijvoorbeeld op basis van je verblijfsdocument. Je verplichte bijdrage is dan lager.

Aansluiten op basis van je verblijfsrecht

Je kan onder bepaalde voorwaarden aansluiten bij een mutualiteit wanneer je bent ingeschreven in het Rijksregister. De wettelijke voorwaarden vind je terug in artikel 32, eerste lid, 15° ZIV-wet; artikel 128quinquies, § 1 ZIV-besluit; en in de Omzendbrief van 10 mei 2021.

Deze categorie noemt men ook wel ‘ingeschrevene in het Rijksregister’, ‘verblijvende in België’ of ‘resident’. Als je op een andere basis kan aansluiten bij de Belgische mutualiteit kan je geen gebruik maken van deze regeling.

Wat zijn de wettelijke voorwaarden?

Is één van de volgende situaties op jou van toepassing? Dan voldoe je volgens het RIZIV aan de wettelijke voorwaarden:

• Je bent van rechtswege toegelaten of gemachtigd tot een verblijf van meer dan 3 maanden. Je bent ingeschreven in het vreemdelingenregister.
• Je bent gemachtigd tot een verblijf van meer dan zes maanden of tot een verblijf van onbepaalde duur. Je bent ingeschreven in het vreemdelingenregister.
• Je bent in België gevestigd. Je bent ingeschreven in het bevolkingsregister.

Welke verblijfsdocumenten komen in aanmerking?

Je kan je aansluiten bij een mutualiteit als je één van de volgende verblijfsdocumenten hebt:

• elektronische vreemdelingenkaart: A kaart, B kaart, C kaart, D kaart, E kaart, E+ kaart, EU kaart, EU+ kaart, F kaart, F+ kaart, H kaart, K kaart, L kaart, M kaart
• bijlage 8
• bijlage 8bis
• bijlage 8ter
• bijlage 8quater
• bijlage 15 in bepaalde gevallen

Wanneer geeft een bijlage 15 recht op ziekteverzekering?

Met een bijlage 15 kan je in verschillende gevallen aansluiten bij een ziekenfonds. Een bijlage 15 geldt namelijk als bewijs van inschrijving in het vreemdelingenregister of bevolkingsregister, behalve wanneer de vakjes 3 (terugkeer na afwezigheid), 7 (melding als grensarbeider) of 8 (aanmelding slachtoffers mensenhandel) zijn aangevinkt.

Als vakje 9 (aanmelding voor inschrijving) is aangekruist, moet je ook één van de volgende documenten kunnen voorleggen:

• een bewijs van het CGVS dat je een erkende vluchteling of subsidiair beschermde bent
• een geldig visum type D
• een geldige beroeps- of arbeidskaart. Als je onder deze categorie valt, moet je ook een medisch attest en een uittreksel uit het strafregister voorleggen.
• een beslissing van de Dienst Vreemdelingenzaken dat de betrokkene een bewijs van inschrijving in het Vreemdelingenregister (BIVR) kan bekomen. Bijvoorbeeld in het kader van een aanvraag 9ter of 9bis.

Sommige gemeenten geven geen bijlage 15 in afwachting van een elektronische vreemdelingenkaart aan erkende vluchtelingen of subsidiair beschermden. Je kan je dan als erkende vluchteling of subsidiair beschermde aansluiten als je allebei de volgende documenten voorlegt:

• het attest van immatriculatie
• de erkenningsbeslissing van het CGVS of het erkenningsarrest van de RvV. In het laatste geval mag er geen hoger beroep meer mogelijk zijn.

Slachtoffers van mensenhandel of mensensmokkel

De regelgeving over slachtoffers van mensenhandel of mensensmokkel is op dit moment niet eenduidig. Het ZIV-besluit vermeldt dat je als slachtoffer van mensenhandel of mensensmokkel recht hebt op ziekteverzekering en ook het RIZIV vermeldt het statuut in bepaalde omzendbrieven. 

Op basis van de ZIV-wet heb je als slachtoffer van mensenhandel of mensensmokkel dan weer geen recht op ziekteverzekering. Als slachtoffer van mensenhandel of mensensmokkel heb je een A kaart die voor 6 maanden geldig is. Daarmee ben je niet gemachtigd tot een verblijf van meer dan 6 maanden, zoals vereist door de ZIV-wet. 

Ga ook na of je kan aansluiten in een andere hoedanigheid, bijvoorbeeld op basis van werk of uitzonderlijk als niet-begeleide minderjarige vreemdeling.

Diplomatiek personeel en personeel van in België gevestigde internationale organisaties

Je kan aansluiten bij de ziekteverzekering als ingeschrevene in het Rijksregister:

• als diplomatiek of consulair personeel zonder bijzondere identiteitskaart van de FOD Buitenlandse Zaken
• als personeelslid van een internationale organisatie waarmee België een zetelakkoord heeft, tenzij het zetelakkoord daarover iets anders bepaalt. Je kan aansluiten met of zonder een bijzondere identiteitskaart en onafhankelijk van een inschrijving in het Rijksregister.

Je kan niet aansluiten bij de ziekteverzekering als ingeschrevene in het Rijksregister:

• als diplomatiek of consulair personeel met een bijzondere identiteitskaart van de FOD Buitenlandse Zaken
• als personeelslid of nationale expert gedetacheerd naar een internationale organisatie vanuit een derde land, waarmee België geen bilaterale overeenkomst over de sociale zekerheid heeft

Ziekenfondsen kunnen bij een van deze aanvragen tot inschrijving contact opnemen met de Directie Protocol van de FOD Buitenlandse Zaken via het e-mail adres: oavi@diplobel.fed.be. Daar kunnen zij de nodige informatie krijgen.

Aansluiten als niet-begeleide minderjarige vreemdeling of in een 'andere hoedanigheid'

Er zijn een aantal bijkomende categorieën van personen die zich als gerechtigde kunnen aansluiten bij een ziekenfonds, onder andere als je hier als minderjarige bent aangemeld zonder wettelijke voogd of ouders.

Als niet-begeleide Europese minderjarige (NBEM) of  als niet-begeleide minderjarige vreemdeling (NBMV) van een derde land heb je een eigen recht op ziekteverzekering via artikel 32, 22° ZIV-wet.

De voorwaarden zijn: