Groeipakket in Vlaanderen

Er rust een verblijfsvoorwaarde op het kind dat het recht op het Groeipakket opent. Het kind moet een verblijfsrecht van meer dan 3 maanden hebben, tenzij het is vrijgesteld van de verblijfsvoorwaarde. Er is geen verblijfsvoorwaarde voor de begunstigde. 

Algemeen

Het rechtgevend kind moet voldoen aan één van onderstaande verblijfsvoorwaarden:

• Het heeft de Belgische nationaliteit. 
• Het is toegelaten of gemachtigd om meer dan 3 maanden in België te verblijven. 

Bijzondere regels

• Als het rechtgevend kind géén verblijfsrecht heeft voor meer dan 3 maanden, heeft het toch recht op gezinsbijslag wanneer één van beide ouders Belg is, of voldoet aan de verblijfsvoorwaarden. Dat geldt niet voor de schooltoeslag.
• Pleegkinderen moeten wel voldoen aan de verblijfsvoorwaarde voor de maandelijkse kinderbijslag, maar niet voor de schooltoeslag als ze 1 jaar onafgebroken onder pleegzorg vallen. 
• Niet-begeleide minderjarigen (NBM) en kinderen in de procedure mensenhandel en mensensmokkel zijn vrijgesteld van de verblijfsvoorwaarde zolang ze het recht hebben om voorlopig op het grondgebied te verblijven in afwachting van een definitieve beslissing omtrent hun verblijfsrecht. 
• Uitgesloten: bepaalde kinderen zijn uitgesloten van de gezinsbijslag. Dat zijn de kinderen die gemachtigd zijn in België te verblijven:
  • om er te studeren
  • om een beroepsopleiding te volgen
  • om er vrijwilligerswerk te doen of om er als au-pair jongere te werken
  • Opgelet! 
    • Deze kinderen/jongeren worden niet uitgesloten van het recht op de schooltoeslag Groeipakket in het niet-hoger onderwijs.
    • Hun eigen kinderen hebben wel recht op gezinsbijslag als zij voldoen aan de verblijfs- en woonplaatsvoorwaarde.

Het rechtgevend kind moet een woonplaats in het Nederlands taalgebied hebben om het recht te open op: 

• het startbedrag
• het basisbedrag
• de zorgtoeslagen
• de sociale toeslag
• de universele participatietoeslag (schoolbonus) 

De woonplaatsvoorwaarde vereist een inschrijving in het bevolkingsregister of vreemdelingenregister. Ook een inschrijving met referentieadres volstaat.

Als het rechtgevend kind geen inschrijving heeft in de bevolkingsregisters, is het mogelijk een feitelijke verblijfplaats aan te tonen. Volgende bewijsmiddelen kunnen aanvaard worden om een feitelijke bewijsplaats aan te tonen:

• een controle door de gezinsinspecteur
• een vaststelling die gemaakt is door een andere overheidsdienst, waaruit de feitelijke verblijfplaats van het kind blijkt
• een beschikking, vonnis of arrest van een rechtbank of hof
• een attest van het OCMW op voorwaarde dat het gebaseerd is op de reële gezinssituatie 
• een attest waarin de politie bevestigt dat het de reële verblijfplaats van het kind heeft vastgesteld
• een voorlopige verblijfsvergunning
• een aanwezigheidsattest in een vluchthuis of een sociaal huis
• een verklaring van de begunstigden met een motivering waarom de inschrijving in de bevolkingsregisters niet mogelijk is
• een plaatsingsbericht

De inschrijving in het wachtregister kan beschouwd worden als ‘een vaststelling die gemaakt is door een andere overheidsdienst, waaruit de feitelijke verblijfsplaats van het kind blijkt'.

Opgelet: de woonplaatsvoorwaarde geldt niet voor:

• de selectieve participatietoeslag (schooltoeslag)
• de kinderopvangtoeslag
• de kleutertoeslag

Die toeslagen vereisen dat het rechtgevend kind opgevangen wordt in een door de Vlaamse Gemeenschap vergunde kinderopvang, of dat de leerling is ingeschreven in een door de Vlaamse gemeenschap erkende, gefinancierde of gesubsidieerde onderwijsinstelling.

Kind met specifieke ondersteuningsbehoefte

Een kind met een specifieke ondersteuningsbehoefte heeft recht op het Groeipakket tot en met de maand waarin het 21 jaar oud wordt.

Leerling, student, stagiair of schoolverlater

Het kind opent het recht op het Groeipakket tot de leeftijd van 25 jaar als:

• het niet-hoger onderwijs volgt:
  • lessen (inclusief verplichte stages), een systeem van alternerend leren en werken, of een ondernemerstraject
  • minstens 17 lesuren (van 50 minuten) per week
• het hoger onderwijs volgt:
  • hoger onderwijs in België dat als dusdanig erkend is in België
  • hoger onderwijs buiten België dat erkend is door de buitenlandse overheid
  • vormingen voor bedienaars voor erediensten die erkend zijn door de Staat
  • wetenschappelijke leergangen als voorbereiding op de Koninklijke Militaire School of ingenieursstudies
  • minstens 27 studiepunten per academiejaar (uitgezonderd studiepunten voor de redactie van een doctoraatsverhandeling) waarvoor de student op 31 november van het lopende academiejaar is ingeschreven
• het onder de regeling voor schoolverlaters valt: 
  • Een schoolverlater behoudt het recht op gezinsbijslag tot maximum 12 maanden nadat het niet meer aan de voorwaarden voldoet, uitgezonderd wanneer de student een uitgesloten winstgevende activiteit uitoefent.

Uitzondering: zieke leerlingen/studenten verliezen het recht op gezinsbijslag niet op voorwaarde dat ze zich in één van de volgende situaties bevinden:

• ziek worden tijdens het school- of academiejaar
• zich niet voor voldoende lesuren of studiepunten konden inschrijven
• ziek worden tijdens de zomervakantie en zich niet konden inschrijven

Een winstgevende activiteit schorst in principe de gezinsbijslag. In de volgende gevallen kan je toch werken met behoud van het Groeipakket:

• werken onder een studentencontract (met verminderde sociale bijdragen) voor maximaal 600 uur per jaar
• werken onder een 'gewoon' contract voor maximaal 80 uur per maand

• student-zelfstandigen, tenzij wanneer er sprake is van een zelfstandige activiteit in hoofdberoep

Meer over werken als student (met behoud van het Groeipakket), vind je op de website Groeipakket.be. 

Kinderen in het kleuter-, lager- en secundair onderwijs kunnen het recht openen op de selectieve participatietoeslag of 'schooltoeslag'. Dat is een jaarlijks bedrag met als doel om de toegang tot onderwijs toegankelijker te maken. Er zijn 3 voorwaarden:

1. Een financiële voorwaarde: de gezinsinkomsten mogen een bepaalde grens niet overschrijden. Lees hier meer over de gehanteerde grenzen. 
2. Een verblijfsvoorwaarde: op 31 augustus voorafgaand aan de start van het schooljaar moet het kind voldoen aan de verblijfsvoorwaarde of ervan vrijgesteld zijn (Artikel 2 BVR selectieve participatietoeslagen). Er geldt een vrijstelling voor:
   •  niet-begeleide minderjarigen (met definitieve voogdijbeslissing!)
   •  slachtoffers mensenhandel of mensensmokkel
   •  pleegkinderen die langer dan 1 jaar bij pleegzorgers verblijven
3. Een pedagogische voorwaarde: het kind moet op 30 juni (aan het einde van het schooljaar) ingeschreven zijn in een erkende school. Het kind mag tijdens het schooljaar niet te veel ongewettigde afwezigheden hebben. 

De schooltoeslag wordt uitbetaald voor de sleuteldatum van de pedagogische voorwaarde. Als op het einde van het schooljaar blijkt dat het kind niet voldoet aan die voorwaarde, kan de schooltoeslag teruggevorderd worden. 

Naar aanleiding van de geboorte (Artikel 9 Groeipakketdecreet) of adoptie (Artikel 11 §1 Groeipakketdecreet) van het rechtgevend kind wordt een éénmalig bedrag uitgekeerd.

De begunstigde kan het startbedrag geboorte aanvragen vanaf de 6de maand zwangerschap tot 5 jaar na de geboorte:

• Bij een aanvraag voorafgaand aan de geboorte is een geneeskundig voorschrift met de vermoedelijke geboortedatum vereist.
• Bij eenaanvraag na de geboorte moet je de geboorte bewijzen met een 'speciaal geboortebewijs' (verkregen door de ambtenaar van de burgerlijke stand) of via het elektronisch brievenbussysteem in de Kruispuntbank Sociale Zekerheid.

Een kind dat in het buitenland geboren is, kan onder bepaalde omstandigheden een recht openen op het startbedrag geboorte. 

De adoptant vraag het startbedrag adoptie aan met het verzoekschrift tot adoptie bij de familierechtbank of de buitenlandse adoptiebeslissing. 

Kinderen die opgroeien in een gezin met een laag gezinsinkomen kunnen bovenop hun maandelijkse kinderbijslag ook het recht op sociale toeslagen openen. Dat recht is afhankelijk van de gezinsgrootte en het gezinsinkomen. (Artikel 18 Groeipakketdecreet)

Er zijn 3 soorten zorgtoeslagen:

1. De wezentoeslag voor rechtgevende kinderen die wees worden na 1 januari 2019.
2. De pleegzorgtoeslag indien het rechtgevend kind geplaatst is in perspectiefbiedende of perspectiefzoekende pleegzorg.
3. De zorgtoeslag voor een specifieke ondersteuningsbehoefte voor rechtgevende kinderen met een handicap of aandoening.

Principe

Het recht op een Groeipakket start in principe op de datum vermeld op je verblijfskaart of wanneer je verblijfsrecht van meer dan 3 maanden ingaat.

Uitzonderingen

• Unieburgers, onderdanen van Noorwegen, Ijsland, Liechtenstein (EER) en Zwitserland of hun derdelands kinderen krijgen bij toekenning van het verblijfsrecht van meer dan 3 maanden retroactief gezinsbijslag vanaf de aanvraag van de verklaring van inschrijving: bijlage 19 (kind = Unieburger) of bijlage 19ter (kind = derdelands nationaliteit).
• Het verblijfsrecht op basis van gezinshereniging heeft een declaratief karakter. Dat betekent dat het ingaat vanaf de uitreiking van het verblijfsdocument dat je in België verkreeg naar aanleiding van je aanvraag gezinshereniging. Gebeurde de aanvraag gezinshereniging in het buitenland, dan is er recht op gezinsbijslag vanaf de afgifte van de bijlage 19. Werd de procedure gezinshereniging opgestart in België, dan is er recht op gezinsbijslag vanaf de bijlage 19 (kind is Unieburger) of bijlage 19ter (kind is derdelander). Opgelet! Bij opstart van de procedure gezinshereniging in België wordt de gezinsbijslag pas uitbetaald nadat DVZ het verblijfsrecht van het kind erkent. 
• Bij erkenning als vluchteling vanaf 4 juni 2020 krijgt het rechtgevend kind gezinsbijslag vanaf de beslissing tot erkenning van de vluchtelingenstatus. Bij een erkenning als vluchteling vóór 4 juni 2020 kreeg het rechtgevend kind retroactief gezinsbijslag vanaf de datum van het verzoek om internationale bescherming.
• Het startbedrag kan uitbetaald worden ten vroegste 2 maanden voor de vermoedelijke geboortedatum als beide voorwaarden vervuld zijn:
  • Je hebt een attest van de vroedvrouw/gynaecoloog met de vermoedelijke geboortedatum.
  • De zwangere vrouw voldoet aan de voorwaarden van het rechtgevend kind.
• De selectieve participatietoeslag (schooltoeslag): de rechthebbende leerling die voldoet aan de verblijfsvoorwaarden op 31 augustus van een kalenderjaar, opent het recht op schooltoeslag voor het schooljaar dat start in hetzelfde kalenderjaar.
• Procedure voor de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen naar aanleiding van een weigering van je verblijfsaanvraag: Als je de beroepsprocedure wint, wordt je verblijfsrecht retroactief toegekend, waardoor de verblijfsvoorwaarde retroactief vervuld is. Je krijgt bijgevolg ook retroactief kinderbijslag voor de procedureperiode. 

Het recht op een Groeipakket eindigt:

• wanneer het kind niet langer over een verblijfrecht van meer dan 3 maanden beschikt of verhuist buiten Vlaanderen.
• wanneer het kind 18 jaar oud wordt en niet voldoet aan de extra voorwaarden of wanneer het 25 jaar oud wordt.