Internationale bevoegdheid echtscheiding

Wat zijn de regels voor de Europese Unie?

De Brussel IIter Verordening is van toepassing in alle landen van de Europese Unie (EU) met uitzondering van Denemarken. De rechter die wordt gevat in het kader van een echtscheidingsprocedure moet altijd eerst de regels van de Brussel IIter Verordening nagaan. Enkel als deze geen bevoegde rechtbank aanduidt in België of in een andere lidstaat van de EU, kan de rechter een beroep doen op de regels van het Wetboek IPR om zijn bevoegdheid na te gaan.

Kan ik een vordering in België instellen?

Een vordering tot echtscheiding of tot scheiding van tafel en bed kan in België worden ingesteld in een van de volgende gevallen (artikel 3 Brussel IIter Verordening):

• De verweerder heeft zijn gewone verblijfplaats in België.
• De echtgenoten hebben hun gewone verblijfplaats in België.
• De laatste gewone verblijfplaats van de echtgenoten was in België terwijl één van hen nog hier verblijft.
• De verzoeker heeft al minstens een jaar  een gewone verblijfplaats in België.
• De verzoeker is Belg en heeft al minstens zes maanden een gewone verblijfplaats in België.
• Beide echtgenoten zijn Belg.
• In geval van een gezamenlijk verzoek volstaat het dat een van de echtgenoten zijn gewone verblijfplaats in België heeft.
• Beide echtgenoten hebben de Belgische nationaliteit.

Een scheiding van tafel en bed die in België is uitgesproken, mag door dezelfde rechtbank worden omgezet in een echtscheiding, zelfs als de grond van internationale bevoegdheid ondertussen vervallen is (artikel 5 Brussel IIter Verordening).

Deze regels gelden in alle EU-lidstaten buiten Denemarken. De Belgische rechter moet zijn internationale bevoegdheid dan ook ambtshalve aan deze regels toetsen.

Let wel: Het is niet omdat de Belgische rechter internationaal bevoegd is om een echtscheiding uit te spreken dat hij ook exclusief bevoegd is. Je kan om verschillende redenen kiezen om in een ander land te scheiden. Het Belgische recht verplicht mensen niet om in België te scheiden. Echtscheidingen uit andere landen kunnen in België worden erkend. Lees meer over de erkenning van buitenlandse echtscheidingsbeslissingen.

Als de Belgische rechtbanken internationaal bevoegd zijn op grond van de Brussel IIbis Verordening en geen andere rechtbank intern bevoegd is op basis van het Gerechtelijk Wetboek, dan is de familierechtbank van Brussel bevoegd om de echtscheiding uit te spreken (artikel 13 Wetboek IPR).

Wat zijn de overige regels?

De regels van het Wetboek IPR zijn van toepassing als de Brussel IIter Verordening geen bevoegdheid verleent aan de Belgische rechtbanken of de rechtbanken van een andere EU-lidstaat. De regels van het Wetboek sluiten nauw aan bij die van de Brussel IIter Verordening. De vraag stelt zich dan ook niet vaak in de praktijk.

 Kan ik een vordering in België instellen?

 Een echtscheidingsvordering kan in België worden ingesteld in een van de volgende gevallen (artikelen 5, 11 en 42 Wetboek IPR):

• De verweerder heeft in België zijn woonplaats.
• De verweerder heeft in België zijn gewone verblijfplaats.
• De laatste gemeenschappelijke gewone verblijfplaats van de echtgenoten was in België, niet meer dan één jaar voor de instelling van de vordering.
• De echtgenoot die de vordering instelt, heeft bij de instelling van de vordering minstens een jaar in België een verblijfplaats.
• Beide echtgenoten zijn bij de instelling van de vordering Belg.
• In geval van een gezamenlijk verzoek heeft één van de echtgenoten bij de instelling van de vordering zijn gewone verblijfplaats in België.
• In uitzonderlijke gevallen wanneer de zaak nauwe banden heeft met België en een procedure in het buitenland onmogelijk blijkt of het onredelijk zou zijn te eisen dat de vordering in het buitenland wordt ingesteld.

Een scheiding van tafel en bed die in België is uitgesproken, mag door dezelfde rechtbank worden omgezet in een echtscheiding, zelfs al is de grond van internationale bevoegdheid ondertussen vervallen (artikel 43 Wetboek IPR).

Waar in België kan de vordering worden ingesteld?

• de laatste echtelijke verblijfplaats van de partijen, of
• de woonplaats van de verweerder (artikel 628 Gerechtelijk Wetboek).

Als de Belgische rechtbanken internationaal bevoegd zijn volgens het Wetboek IPR, maar geen rechtbank is bevoegd op basis van het Gerechtelijk Wetboek, dan is de familierechtbank van Brussel bevoegd om de echtscheiding uit te spreken (artikel 13 Wetboek IPR).