Wat is familiaal IPR?

Familiaal internationaal privaatrecht, afgekort familiaal IPR, bepaalt hoe je in België omgaat met familiesituaties die internationale elementen hebben. 

Er zijn twee elementen nodig:

• Een familie-element. Dat kan een huwelijk, een echtscheiding of de vaststelling van een afstammingsband zijn.
• Een internationaal element. Bijvoorbeeld een vreemde nationaliteit, een woonplaats, een gewone verblijfsplaats of gebeurtenis in het buitenland, of een combinatie van internationale elementen.

Familiaal IPR bestaat uit drie luiken:

• Internationale bevoegdheid: kan je de familiesituatie in België regelen? 
• Toepasselijk recht: welk nationaal recht regelt de familiesituatie? Belgisch recht of buitenlands recht?
• Erkenning van een buitenlands document: moet je in België rekening houden met een document van een buitenlandse overheid?

Internationale bevoegdheid

Dit is de vraag naar de internationale bevoegdheid. Internationale bevoegdheid bepaalt of je een familiesituatie in België kan regelen.

Het familiaal IPR geeft de regels die bepalen of je de familiesituatie in België kan regelen. Bijvoorbeeld in deze situaties:

• Is de Belgische ambtenaar van de burgerlijke stand bevoegd om het huwelijk af te sluiten?
• Is de Belgische rechter bevoegd om de echtscheiding uit te spreken?

De internationale bevoegdheid van Belgische ambtenaren van burgerlijke stand en Belgische rechters houdt in dat een zaak met een internationaal element in België mag worden behandeld. Is een Belgische rechter of ambtenaar volgens de regels van het familiaal IPR internationaal bevoegd? Dan mag een zaak met een internationaal element in België worden behandeld.

De internationale bevoegdheid van Belgische rechtbanken is niet hetzelfde als de interne bevoegdheid. De IPR-regels bepalen alleen of de Belgische rechtbanken bevoegd zijn. Ze bepalen niet welke specifieke Belgische rechtbank bevoegd is. Welke Belgische rechtbank precies bevoegd is in een bepaald geval, is een vraag van interne bevoegdheid. Bijvoorbeeld: is de rechtbank van Brussel of van Gent bevoegd?

Die vraag wordt beantwoord door de interne Belgische bevoegdheidsregels. Deze regels vind je meestal terug in het Gerechtelijk Wetboek. Als de Belgische rechtbanken volgens de IPR-regels internationaal bevoegd zijn, maar de interne bevoegdheidsregels duiden geen bevoegde rechtbank aan, dan is de rechtbank van Brussel bevoegd. Zie artikel 13 wetboek IPR.

De vraag naar de internationale bevoegdheid is ook niet dezelfde vraag als de vraag naar het toepasselijk recht. De vraag naar de internationale bevoegdheid bepaalt alleen of een Belgische overheid bevoegd is. Het zou dus kunnen dat een bevoegde Belgische overheid buitenlands recht moet toepassen.

De vraag naar de internationale bevoegdheid is de eerste luik in de basisstructuur van het familiaal internationaal privaatrecht.

Toepasselijk recht

Dit is de vraag naar het toepasselijk recht. Stel jezelf deze vraag nadat je hebt uitgemaakt of je de familiesituatie in België kan regelen. Dit is de vraag naar de internationale bevoegdheid.

Het familiaal IPR bevat regels die bepalen welk nationaal recht de familiesituatie regelt: de verwijzingsregels. De verwijzingsregels wijzen het toepasselijk recht aan, zonder dat ze zelf inhoudelijk de casus regelen.

Het is niet omdat je de familiesituatie in België kan regelen, dat daarom ook Belgisch recht van toepassing is. Het familiaal IPR kan bepalen dat bijvoorbeeld Nederlands, Brits of Congolees recht van toepassing is. Een Belgische rechter of ambtenaar van de burgerlijke stand moet daarom soms buitenlands recht toepassen, afhankelijk van de internationale elementen van de familiesituatie.

Erkenning van een buitenlands document

Dit is de vraag naar erkenning van documenten van een buitenlandse overheid.

Het familiaal IPR bevat regels die de voorwaarden bepalen voor de erkenning van een buitenlands document.

Een document van een buitenlandse overheid kan zijn:

• Een authentieke akte: bijvoorbeeld een geboorteakte of een huwelijksakte.
• Een rechterlijke beslissing: bijvoorbeeld een echtscheidingsvonnis.

De erkenning van buitenlandse documenten en de eventuele tenuitvoerlegging ervan, vormen het derde luik in de basisstructuur van het internationaal privaatrecht.

Wat is erkenning?

Als een buitenlandse rechterlijke beslissing of een buitenlandse akte in België wordt erkend, dan wordt de vaststelling die erin gebeurt ook in België als juridische waarheid beschouwd. Dat kan nodig zijn wanneer je feiten die in een buitenlands document of rechterlijke beslissing staan in België wil laten gelden.

De erkenning van buitenlandse rechterlijke beslissingen en akten in België gebeurt in principe automatisch. Dit is de plano erkenning. Je hoeft dus geen gerechtelijke procedure op te starten.