Wat is familiaal IPR?

Familiaal internationaal privaatrecht, afgekort familiaal IPR, bepaalt hoe je in België omgaat met familiesituaties die internationale elementen hebben. De familiale IPR-regels vind je terug in het Wetboek van internationaal privaatrecht (Wetboek IPR). 

Het familiaal IPR is van toepassing als de volgende 2 elementen aanwezig zijn: 

  • Een familie-element. Dat kan een huwelijk, een echtscheiding of de vaststelling van een afstammingsband zijn.
  • Een internationaal element. Bijvoorbeeld een buitenlandse nationaliteit, woonplaats, of gewone verblijfsplaats; een gebeurtenis in het buitenland; of een combinatie van internationale elementen.

Het familiaal IPR bestaat uit 3 luiken:

  1. Internationale bevoegdheid: welk land is bevoegd om je familiesituatie te regelen?  
  2. Toepasselijk recht: welk nationaal recht regelt de familiesituatie? Belgisch recht of buitenlands recht?
  3. Erkenning van een buitenlands document: wordt er in België rekening gehouden met een document van een buitenlandse overheid?

De 3 luiken van het familiaal IPR

De familiale IPR-regels over internationale bevoegdheid bepalen of je familiesituatie door een Belgische rechter of ambtenaar geregeld mag worden. Bijvoorbeeld:  

  • Is de Belgische ambtenaar van de burgerlijke stand bevoegd om het huwelijk af te sluiten?
  • Is de Belgische rechter bevoegd om de echtscheiding uit te spreken?

Opgelet: niet verwarren met interne bevoegdheid

De internationale bevoegdheid van Belgische rechtbanken is niet hetzelfde als hun interne bevoegdheid. De IPR-regels bepalen alleen of de Belgische rechtbanken bevoegd zijn. Ze bepalen niet welke specifieke Belgische rechtbank bevoegd is, bijvoorbeeld de rechtbank van Gent of Brussel? Dat laatste is een vraag van interne bevoegdheid. De interne Belgische bevoegdheidsregels vind je in principe terug in het Gerechtelijk Wetboek.  

Als de Belgische rechtbanken volgens de IPR-regels internationaal bevoegd zijn, maar de interne bevoegdheidsregels duiden geen bevoegde rechtbank aan, dan is de rechtbank van Brussel bevoegd (artikel 13 wetboek IPR). 

Opgelet: niet verwarren met toepasselijk recht

De vraag naar de internationale bevoegdheid bepaalt alleen of een Belgische overheid bevoegd is, niet welk recht van toepassing is. Het zou dus kunnen dat een bevoegde Belgische overheid buitenlands recht moet toepassen.

Is België internationaal bevoegd om jouw familiesituatie te regelen? Dan moet in tweede instantie nagegaan worden welk recht van toepassing is. 

De verwijzingsregels zijn de regels van het familiaal IPR die bepalen welk recht van toepassing is. Ze wijzen alleen het toepasselijk recht aan. Ze bepalen dus niet inhoudelijk hoe een situatie geregeld moet worden. 

Het is niet omdat je de familiesituatie in België kan regelen, dat daarom ook Belgisch recht van toepassing is. Het familiaal IPR kan bepalen dat bijvoorbeeld Nederlands, Brits of Congolees recht van toepassing is. Een Belgische rechter of ambtenaar van de burgerlijke stand moet daarom soms buitenlands recht toepassen, afhankelijk van de internationale elementen van de familiesituatie.

Het familiaal IPR bevat regels die de voorwaarden bepalen voor de erkenning van een buitenlands document.

Een document van een buitenlandse overheid kan zijn:

  • een authentieke akte, bijvoorbeeld een geboorteakte of een huwelijksakte.
  • een rechterlijke beslissing, bijvoorbeeld een echtscheidingsvonnis.
  • een administratieve beslissing, bijvoorbeeld een buitenlandse administratieve echtscheiding of een buitenlandse naamsverandering die vervat zit in een administratieve beslissing

Wat is erkenning?

De erkenning van een document betekent dat de feitelijke vaststelling die in dat document gebeurt ook in België als juridische waarheid beschouwd wordt. Erkenning is nodig wanneer je de feiten die in een buitenlands document of rechterlijke beslissing staan in België wil laten gelden. 

De erkenning van buitenlandse rechterlijke beslissingen en akten in België gebeurt in principe automatisch. Dit is de plano erkenning. Je hoeft dus geen gerechtelijke procedure op te starten.