Wil je een familiesituatie die je in het buitenland hebt geregeld in België laten erkennen?

Er gelden verschillend erkenningsregime voor buitenlandse rechterlijke beslissingen en voor buitenlandse authentieke akten. Als je de geldigheid van een buitenlands document moet beoordelen, moet je eerst weten of het document een rechterlijke beslissing of een akte is.

Wanneer een buitenlandse rechterlijke beslissing of akte wordt erkend in België, kan er een kantmelding worden gemaakt op de akten van de burgerlijke stand. Of het kan worden overgeschreven in de registers van de burgerlijke stand. Daarnaast kan ook het Rijksregister worden aangepast. Zie artikel 31 wetboek IPR.

Wil je een buitenlandse akte laten erkennen?

Alle Belgische overheden kunnen een buitenlandse authentieke akte erkennen, zonder dat er eerst een procedure moet worden gevoerd. Dat is het systeem van 'de plano' erkenning. De erkenning kan gebeuren door de ambtenaar van de burgerlijke stand zonder enige rechterlijke tussenkomst. De ambtenaar van de burgerlijke stand moet wel een aantal elementen van de buitenlandse authentieke akte controleren. Dat staat in artikel 27 Wetboek IPR.

De ambtenaar controleert:

• de rechtsgeldigheid volgens het toepasselijk recht
• de echtheid van de akte
• of er geen sprake is van strijdigheid met de openbare orde of wetsontduiking

Als de ambtenaar weigert de akte te erkennen, kan je de erkenning van de buitenlandse akte  vragen aan de familierechtbank. Dat kan bij eenzijdig verzoekschrift, volgens de procedure beschreven in artikel 23 wetboek IPR.

De bewijskracht van buitenlandse akten

Buitenlandse akten kunnen in België ook op een andere manier doorwerken. Zo kan een buitenlandse akte in België bewijsrechtelijke gevolgen hebben, zonder dat de akte inhoudelijk wordt erkend volgens de regels van artikel 27 wetboek IPR.

Artikel 28 wetboek IPR bepaalt dat een buitenlandse akte in België geldt tot bewijs van de feiten die de buitenlandse overheid vaststelt als de vormelijke aspecten van de akte in orde zijn. Het gaat om de zogenaamde intrinsieke bewijskracht. De akte hoeft niet inhoudelijk te worden gecontroleerd om bewijskracht te hebben. Het gaat over de feitelijke aspecten van de inhoud van de buitenlandse akte.

Zo kan je bijvoorbeeld bewijzen aan de hand van een buitenlandse huwelijksakte dat je op een bepaalde dag in het buitenland verbleef als je als getuige erin wordt vermeldt. Een buitenlandse akte kan dus bewijzen dat  twee personen op een bepaalde dag voor een buitenlandse ambtenaar van burgerlijke stand verschenen zijn om te huwen, in aanwezigheid van bepaalde getuigen. Ook al wordt het huwelijk zelf niet erkend in de Belgische rechtsorde.

Je mag als belanghebbende het tegenbewijs van de feiten die de buitenlandse overheid vaststelde, met alle bewijsmiddelen leveren.

Feitelijk gevolg van buitenlandse akten

Met feitelijk gevolg bedoelt men dat er in België rekening gehouden wordt met het bestaan van de akte. Zie artikel 29 wetboek IPR. Dit is een zeer beperkte vorm van doorwerking van een buitenlandse akte. Het gaat niet over de inhoud van de akte.

Wil je een buitenlandse rechterlijke beslissing laten erkennen?

Een buitenlandse rechterlijke beslissing zal in België niet worden erkend als er een weigeringsgrond bestaat. Dit zijn de belangrijkste weigeringsgronden:

• Er is strijdigheid met de openbare orde.
• Er is sprake van schending van de rechten van verdediging.
• Er is sprake van wetsontduiking, namelijk als "de beslissing alleen is verkregen om te ontsnappen aan de toepassing van het door deze wet aangewezen recht, in een aangelegenheid waarin partijen niet vrij over hun rechten kunnen beschikken".
• De beslissing is nog vatbaar voor hoger beroep.

Je vindt alle weigeringsgronden terug in artikel 25 Wetboek IPR. Als er geen weigeringsgrond is, dan kan de rechterlijke beslissing worden erkend.

Je kan de erkenning van een rechterlijke beslissing ook altijd aanvragen bij de familierechtbank. Dat kan bij eenzijdig verzoekschrift, volgens de procedure in artikel 23 Wetboek IPR.

Kan een buitenlands rechterlijke beslissing in België worden uitgevoerd?

Wat is de tenuitvoerlegging?

De tenuitvoerlegging van een rechterlijke beslissing is het hard maken ervan. 

Als je een buitenlands vonnis of arrest wil laten uitvoeren België, moet je hiervoor meestal eerst een toelating hebben: een zogenaamde tenuitvoerlegging of exequatur. Dat vraag je aan bij de Belgische rechtbank. Deze toelating of exequatur geeft aan een buitenlandse beslissing dezelfde rechtskracht als een binnenlandse uitvoerbare beslissing. De schuldeiser  kan dan overgaan tot gedwongen tenuitvoerlegging en gebruik maken van de dwangmiddelen en -procedures die in België bestaan. De exequaturprocedure is geregeld in zowel nationale als internationale wetgeving.

Wat betekent dit concreet? Iemand die veroordeeld is, komt niet altijd vrijwillig zijn veroordeling na. Hij moet dan gedwongen worden. Dat kan alleen via de gerechtsdeurwaarder. De gerechtsdeurwaarder kan alleen van start gaan als hij een vonnis of arrest heeft dat uitvoerbaar is.

Voor beslissingen in verband met onderhoudsverplichtingen uit een lidstaat van de EU, buiten Denemarken en het Verenigd Koninkrijk, en onder bepaalde voorwaarden, is in principe het exequatur afgeschaft. Dat wil zeggen dat je voor de tenuitvoerlegging van deze beslissingen in België geen voorafgaandelijke exequaturprocedure moet voeren.

Voor andere beslissingen in familiale aangelegenheden behoudt het exequatur wel zijn belang. De Brussel IIbis Verordening heeft bijvoorbeeld een uitgewerkte exequaturregeling voor beslissingen over ouderlijke verantwoordelijkheid.

Voorbeeld

Een Mexicaanse rechter veroordeelt een Belgische moeder tot betaling van onderhoudsgelden aan een Mexicaanse vader. De moeder woont in Belgie. De Mexicaanse vader kan pas beslag leggen nadat hij een exequatur heeft gekregen van een Belgische rechter  voor het Mexicaanse vonnis.