Wil je een familiesituatie in België laten regelen?

Is België internationaal bevoegd?

Een vaak voorkomende vraag is of een Belgische overheid een familiesituatie met een internationaal element in België kan behandelen. Je kan bijvoorbeeld deze familiesituaties in België regelen:

• huwelijk
• echtscheiding
• vaststelling van een afstammingsband

Huwelijk

Het familiaal IPR bepaalt wanneer een huwelijk met een internationaal element voor een Belgische ambtenaar mag worden afgesloten. Een huwelijk mag in België worden voltrokken als een van de toekomstige echtgenoten aan een van deze voorwaarden voldoet.

Hij of zij:

• is Belg
• heeft een woonplaats in België
• heeft sinds drie maanden een gewone verblijfplaats in België  

Dit staat in artikel 44 Wetboek IPR.

Lees meer  informatie over huwelijk.

Echtscheiding

Het familiaal IPR zegt dat je een vordering tot echtscheiding in België kan instellen in  een van de volgende gevallen:

• de verweerder heeft gewone verblijfplaats in België
• de echtgenoten hebben hun gewone verblijfplaats in België
• de laatste gewone verblijfplaats van de echtgenoten was in België terwijl één van hen nog hier verblijft
• de verzoeker heeft al minstens een jaar  een gewone verblijfplaats in België
• de verzoeker is Belg en heeft al minstens zes maanden een gewone verblijfplaats in België
• beide echtgenoten zijn Belg
• in geval van een gezamenlijk verzoek volstaat het dat een van de echtgenoten zijn gewone verblijfplaats in België heeft

Dit staat in artikel 3 Brussel IIbis Verordening.

Lees meer informatie over echtscheiding.

Vaststelling van een afstammingsband

Je kan een afstammingsband met een kind via erkenning laten vaststellen.

Het familiaal IPR bepaalt wanneer een erkenningsakte van een kind in België kan worden opgesteld (artikel 65 Wetboek IPR).

Je kan een kind kan in België erkennen in een van de volgende gevallen:

• de erkenner heeft zijn woonplaats in België op het moment van de erkenning
• de erkenner heeft zijn gewone verblijfplaats in België op het moment van de erkenning
• de erkenner is Belg op het moment van de erkenning
• het kind is in België geboren
• het kind heeft zijn gewone verblijfplaats in België op het moment van de erkenning

Lees meer over afstamming.

Geen exclusieve internationale bevoegdheid

In het familiaal IPR zijn er geen exclusieve bevoegdheidsgronden. Dat betekent dat je vrij kan kiezen of je je familierelatie in België regelt of in het buitenland. Ook al is de Belgische overheid bevoegd op basis van de Belgische IPR-regels.                                                                                                                               

Als Belg kan je bijvoorbeeld in België huwen, maar je mag ook kiezen omdat in het buitenland te doen. Dan krijg je een buitenlandse huwelijksakte die in België kan worden erkend.

Als je de familiesituatie niet in België kan of wil regelen, maar in een ander land, dan moet je naar het familiaal IPR van dat andere land kijken om te weten welk nationaal recht de familiesituatie regelt. 

Welk nationaal recht pas je toe?

Pas nadat je de vraag naar de internationale bevoegdheid hebt beantwoord, kan je de tweede vraag stellen: welk nationaal recht regelt de familiesituatie? 

Huwelijk

De vraag of de partijen mogen huwen of niet is een van de grondvoorwaarden van het huwelijk. Het  kan bijvoorbeeld gaan over de leeftijdsvereiste of over de toegelaten graad van verwantschap.

Het nationaal recht van elke echtgenoot bepaalt de grondvoorwaarden om te huwen. Dit staat in artikel 46 Wetboek IPR. Er is sprake van een distributieve toepassing. Als bijvoorbeeld een Belgische vrouw huwt met een Nederlandse man, dan gelden voor mevrouw de Belgische grondvoorwaarden en voor meneer de Nederlandse.

De vraag aan welke voorwaarde de huwelijksceremonie moet voldoen valt onder de vormvoorwaarden. Het recht van de plaats waar je huwelijksceremonie plaatsvindt, bepaalt de geldigheid naar vorm. Dit aangewezen recht bepaalt bijvoorbeeld:

• of en hoe het huwelijk op voorhand moet worden aangegeven en aangekondigd
• of een huwelijksakte moet worden overgeschreven
• of een religieuze ceremonie rechtsgevolgen heeft
• of een huwelijk bij volmacht mogelijk is

Dat staat in artikel 47 WIPR.

Echtscheiding

Je hebt als echtgenoten de mogelijkheid om een overeenkomst te sluiten waarin je het recht kan kiezen dat van toepassing zal zijn op je echtscheiding of scheiding van tafel en bed. Dat kan op elk moment tijdens het huwelijk en op zijn laatst op het moment dat de echtscheiding aanhangig wordt gemaakt bij de rechtbank. De keuzemogelijkheid is beperkt opgesomd in artikel 5 Rome III Verordening. Als de partijen geen overeenkomst over het toepasselijk recht hebben gesloten, bepaalt de verordening zelf het toepasselijk recht door een cascaderegeling. Dat staat in artikel 8 Rome III Verordening.

Vaststelling van een afstammingsband

Grondvoorwaarden

Aan welke grondvoorwaarden je moet voldoen om een kind te erkennen, wordt door het recht van het land waarvan de persoon, die al dan niet geacht wordt de vader, de moeder of de meemoeder te zijn, de nationaliteit heeft, op het moment van de erkenning bepaald. Dit vind je terug in artikel 62 Wetboek IPR.

Vormvoorwaarden

Op de vormvoorwaarden voor de erkenning van een kind is in België het Belgische recht van toepassing.

Dus als het nationale recht van een persoon bepaalt dat hij of zij een kind kan erkennen, dan kan de erkenningsakte worden opgesteld, zoals dat ook bij een Belg gebeurt.

Voorbeelden

Hieronder volgen enkele voorbeelden van internationale bevoegdheid en toepasselijk recht.

Huwelijk

Als een Marokkaanse man wil huwen bij volmacht, moet het recht van het land waar hij zal huwen dat toelaten. Huwen per volmacht is namelijk een vormvoorwaarde. En op vormvoorwaarden is het recht van het land waar je wil huwen van toepassing. Als meneer in België huwt, zal hij niet kunnen huwen bij volmacht. In Marokko is dat wel mogelijk omdat het Marokkaanse recht dat toelaat.

Echtscheiding

Twee Grieken woonden samen in België. Ondertussen is een echtgenoot teruggekeerd naar Griekenland. Als de andere echtgenoot hier nog woont, kunnen ze in België scheiden.

Vaststelling van een afstammingsband

Wanneer een Spaanse man zijn kind wil erkennen, zegt de verwijzingsregel in het Wetboek IPR  dat je moet kijken naar het nationale recht van de man. Het nationale recht van de man is dus van toepassing op de grondvoorwaarden. Meer zegt de verwijzingsregel niet. Het Spaans recht wordt aangeduid als het toepasselijk recht. Daarna moet je in dat Spaans recht opzoeken wat de voorwaarden voor de erkenning zijn.