Kosteloze rechtsbijstand

Kosteloze rechtsbijstand

Je kan als vreemdeling ook rechtsbijstand bekomen. Dat is een vermindering van procedurekosten. Zo kan je voor bepaalde procedures (bijvoorbeeld procedure bij de RvV) een vrijstelling van rolrechten krijgen.

Bijzondere voorwaarden kosteloze rechtsbijstand voor personen zonder wettig verblijf in België

Voor de inwerkingtreding van de wet van 6 juli 2016 was het niet mogelijk voor vreemdelingen in onwettig verblijf om beroep te doen op kosteloze juridische bijstand tenzij voor procedures die gevoerd werden in het kader van de Verblijfswet.

De wet tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek over de kosteloze juridische bijstand voegt nu een nieuwe wetsbepaling in voor deze personen (art. 668, e Ger.W.). Voortaan zullen vreemdelingen die op onregelmatige wijze in België hun verblijfplaats hebben ook kosteloze rechtsbijstand kunnen aanvragen voor andere procedures dan verblijfprocedures (bijvoorbeeld familiale geschillen, huurgeschillen, naturalisatieaanvraag,…) op voorwaarde dat zij:

• een poging hebben ondernomen hun verblijf in België te regulariseren
• hun vordering hoogdringend is
• het gaat om vragen betreffende de uitoefening van een fundamenteel recht

Dit artikel is in werking getreden op 24 juli 2016.

Kritische bedenking

Deze nieuwe bepaling werd ingevoegd om te voldoen aan de veroordeling die België opliep in het arrest Anakomba Yula tegen België van 10 maart 2009 voor het Europees Hof van de Rechten van de Mens (EHRM). Het EHRM veroordeelde België omdat (oud) artikel 668 Ger.W. kosteloze rechtsbijstand voor personen in onwettig verblijf in België uitsloot. Het EHRM oordeelde dat dit een schending inhield van het recht op toegang tot een onafhankelijke en onpartijdige rechtbank (artikel 6 EVRM) en van het recht op gelijke behandeling (artikel 14 EVRM).

De bijkomende voorwaarde voor deze personen dat zij “een poging hebben ondernomen hun verblijf in België te regulariseren”, zou in de praktijk aanleiding kunnen geven tot een toename van het aantal aanvragen regularisatie via artikel 9bis en 9ter Verblijfswet. De vraag is of dit wel de bedoeling was van de wetgever en of deze “pro-forma” regularisatie aanvragen niet enkel zullen leiden tot een extra werklast van DVZ en minder rechtsbescherming voor de mensen zonder wettig verblijf.

Bijvoorbeeld: Je hebt geen wettig verblijf in België en wenst een huwelijk af te sluiten dat wordt geweigerd door de ambtenaar van de burgerlijke stand. Je wenst juridische bijstand in het kader van een beroepsprocedure maar hebt nooit een aanvraag tot regularisatie van je verblijf ingediend. Overeenkomstig deze nieuwe wetsbepaling zal je geen aanspraak kunnen maken op kosteloze rechtsbijstand omdat je nooit een poging hebt ondernomen om je verblijf in België te regulariseren.