In het kort

Voor de verwerving van de Belgische nationaliteit is altijd een geboorteakte vereist. Als je in de onmogelijkheid verkeert of zware moeilijkheden ondervindt om een geboorteakte te bekomen, kan je vervangende documenten voorleggen volgens een cascadesysteem. Of je kan een vervangend vonnis aanvragen. 

Geboorteakte

De geboorteakte is het belangrijkste document in een nationaliteitsprocedure. Voor elke categorie moet je een geboorteakte voorleggen.

Je haalt de geboorteakte in je land van herkomst. 

Het koninklijk besluit van 14 januari 2013 vraagt een voor eensluidend verklaard afschrift van je geboorteakte. Een uittreksel van je geboorteakte is dus niet voldoende. 

Het maakt niet uit hoe oud je geboorteakte is. Noch het Wetboek van de Belgische nationaliteit, noch het koninklijk besluit van 14 januari 2013 voorziet in een geldigheidsduur voor de geboorteakte. 

Onmogelijkheid of zware moeilijkheden om geboorteakte te bekomen

Je kan een alternatief document voorleggen ter vervanging van je geboorteakte als je in de onmogelijkheid verkeert, of zware moeilijkheden ondervindt om een geboorteakte te bekomen.
Je moet zelf de onmogelijkheid of de zware moeilijkheden bewijzen, tenzij je geboren bent in één van de landen op de lijst van het koninklijk besluit van 17 januari 2013: Afghanistan, Somalië, Zuid-Soedan, en de enclave Cabinda in Angola. Ook vluchtelingen en staatlozen moeten geen bewijs leveren.

Er bestaat onduidelijkheid over de draagwijdte van de begrippen.

Volgens een oude omzendbrief van 20 juli 2000 is het niet noodzakelijk dat de geboorteakte werd vernietigd of nooit werd opgemaakt. De onmogelijkheid moest soepel beoordeeld worden. De volgende omstandigheden werden aanvaard als voldoende rechtvaardigingsgrond:

  • afstand
  • moeilijke verbindingen
  • staat van oorlog
  • financiële moeilijkheden, bijvoorbeeld om de reis te maken

De omzendbrief van 8 maart 2013 probeert duidelijkheid te scheppen. De omzendbrief bepaalt dat de begrippen onmogelijkheid of zware moeilijkheden strikt geïnterpreteerd moeten worden. De materiële onmogelijkheid, zoals de kostprijs van de reis naar je herkomstland om daar de geboorteakte te gaan halen, is geen voldoende beletsel meer. Ondanks de verduidelijkingen blijven de begrippen in de praktijk zeer vaag. De nood aan verduidelijking blijft dus actueel.

Ook in het kader van naturalisatieaanvragen bij de Kamer, interpreteert de Dienst Naturalisaties het begrip 'onmogelijkheid' niet altijd even consequent.

Voor deze landen moet je niet zelf het bewijs leveren van de onmogelijkheid of de zware moeilijkheden om een geboorteakte te bekomen. Ze staan opgesomd in het koninklijk besluit van 17 januari 2013. 

Alleen als je geboren bent in één van die landen, kan je een geboorteattest van de diplomatieke of consulaire overheden voorleggen, zonder dat de onmogelijkheid of zware moeilijkheden om een geboorteakte te bekomen aangetoond moeten worden. Als je ook om een geboorteattest te bekomen zware moeilijkheden ondervindt, én dat kunt aantonen, kan je het geboorteattest vervangen door een akte van bekendheid.

Erkende vluchtelingen en erkende staatlozen moeten niet bewijzen dat ze in de onmogelijkheid verkeren om een geboorteakte te bekomen. Ze kunnen zich tot het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) wenden voor de documenten en getuigschriften die ze niet bij hun nationale overheid kunnen bekomen, dus ook voor een geboorteakte.

Cascadesysteem alternatieve documenten

Als je bewezen hebt dat je in de onmogelijkheid verkeert of zware moeilijkheden ondervindt om een geboorteakte te bekomen, dan kan je een alternatief document voorleggen. Het moet gaan om één van onderstaande documenten, in die volgorde.

Vreemdelingen die geboren zijn in Afghanistan, Angola (enkel de enclave Cabinda), Somalië of Zuid-Soedan, kunnen een geboorteattest, afgegeven door de diplomatieke of consulaire overheden van het land van geboorte, voorleggen. Zij moeten in dat geval niet de onmogelijkheid of de zware moeilijkheden aantonen.

Vreemdelingen die in een ander land geboren zijn, kunnen zich niet beroepen op een geboorteattest. Zij moeten meteen terugvallen op de volgende mogelijkheid in het cascadesysteem: de akte van bekendheid via de vrederechter. De wetgever wou daarmee het gebruik van het geboorteattest inperken omdat er in het verleden vaak getwijfeld werd aan de echtheid van het attest.

Wie geen geboorteakte of geboorteattest kan voorleggen, en de onmogelijkheid of zware moeilijkheden kan aantonen, moet aan de vrederechter een akte van bekendheid vragen.

In een akte van bekendheid bevestigen twee getuigen in eer en geweten de beweringen van de persoon om wie het gaat: de naam, de voornamen, het beroep en de woonplaats van de belanghebbende en zijn ouders. Ook de plaats en het tijdstip van de geboorte van de belanghebbende en de redenen die verhinderen om de geboorteakte voor te leggen, moeten bevestigd worden. De getuigen mogen familieleden zijn, maar dat is niet verplicht. Het is vaak heel moeilijk om twee betrouwbare getuigen te vinden die kunnen bevestigen of iemand op een bepaalde plaats en datum is geboren.

Een akte van bekendheid van de vrederechter moet daarna gehomologeerd worden door de familierechtbank. Deze procedure kan veel tijd in beslag nemen.

Als het onmogelijk is een akte van bekendheid te bekomen, en je dat kan bewijzen, kan je aan de familierechtbank toestemming vragen om een beëdigde verklaring op te stellen.

Deze procedure kan veel tijd in beslag nemen.

Vervangend vonnis

Bij de familierechtbank kan je een vonnis vragen ter vervanging van een geboorteakte (art. 26, 27 en 35 oud B.W.). De ambtenaar van de burgerlijke stand kan de vervangende geboorteakte opmaken op basis van de gegevens die de griffier via DABS overzendt. 

De vervangende geboorteakte kan je dan voor alle soorten procedures gebruiken, dus niet enkel voor de nationaliteitsprocedure.