Maatschappelijke integratie in het kader van een nationaliteitsprocedure

Voor sommige categorieën op basis waarvan je een nationaliteitsverklaring kan indienen, moet je je maatschappelijke integratie aantonen. Hoe je je maatschappelijke integratie kan aantonen, verschilt per categorie. De categorieën van nationaliteitsverklaring zijn:

• je bent geïntegreerd
• je bent gehuwd met een Belg
• je bent ouder van een Belgisch minderjarig kind
• je bent in België geboren
• je kan niet werken door een handicap of invaliditeit
• je bent 65
• je hebt 10 jaar wettelijk verblijf

Welke categorie van nationaliteitsverklaring op jou van toepassing is, hangt van je persoonlijke situatie af. Afhankelijk van jouw concrete situatie is het beter om de ene of de andere categorie te kiezen. 

Maatschappelijke integratie en 'je bent geïntegreerd'

Wanneer je een nationaliteitsverklaring doet op basis van de categorie 'je bent geïntegreerd', kan je je maatschappelijke integratie op verschillende manieren aantonen. Dit staat in artikel 12bis, §1, 2° Wetboek van de Belgische nationaliteit (WBN). 

Je legt een van de volgende bewijzen voor:

• een diploma of getuigschrift van minimum het hoger secundair onderwijs
• een bewijs dat je een beroepsopleiding van minimum 400 uur hebt gevolgd
• een bewijs dat je de voorbije 5 jaar onafgebroken als werknemer of zelfstandige hebt gewerkt
• een bewijs van het met succes gevolgd hebben van een inburgeringstraject

Diploma of getuigschrift van minimum hoger secundair onderwijs

Een diploma of getuigschrift van minimum het hoger secundair onderwijs (uitgereikt door een onderwijsinstelling die opgericht, erkend of gesubsidieerd is door een Gemeenschap of door de Koninklijke Militaire School) is een bewijs van maatschappelijke integratie.

Het koninklijk besluit van 14 januari 2013 voegt hieraan toe dat het diploma of getuigschrift behaald moet zijn in een van de drie landstalen. Een diploma na een Engelstalige opleiding aan de universiteit zou dan niet aanvaard worden, maar dit lijkt een toevoeging aan de wettelijke voorwaarde.

Ook een diploma secundair onderwijs behaald in volwassenenonderwijs is een 'diploma of getuigschrift van minimum hoger secundair onderwijs'. 

Beroepsopleiding

Het gevolgd hebben van een beroepsopleiding van minimum 400 uur is een bewijs van maatschappelijke integratie. De beroepsopleiding moet erkend zijn door een bevoegde overheid. Bijvoorbeeld de VDAB.

Uit de rechtspraak blijkt dat verschillende beroepsopleidingen samengeteld mogen worden om aan 400 uur te geraken.

Voorbije 5 jaar onafgebroken gewerkt hebben als werknemer of zelfstandige

Wanneer je de laatste 5 jaar voor het indienen van je nationaliteitsverklaring onafgebroken aan het werk bent geweest als werknemer of zelfstandige, geldt dat als bewijs van maatschappelijke integratie. Je legt de bewijzen voor van de laatste 5 jaar. 

• Als werknemer in de privésector: je legt je individuele rekeningen voor.
• Als bezoldigd werknemer in overheidsdienst: een attest van de bevoegde dienst van de overheid.
• Als statutair benoemde in overheidsdienst: een attest van de bevoegde overheidsdienst en ook het bewijs van je definitieve benoeming.
• Als zelfstandige: een bewijs van aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen en een bewijs van betaling van de sociale kwartaalbijdragen.

Ook 5 jaar onafgebroken deeltijdse arbeid is een bewijs van maatschappelijke integratie.

Het Grondwettelijk Hof oordeelde dat het opnemen van ouderschapsverlof de tewerkstelling niet onderbreekt (arrest van 9 juni 2022). 

Het inburgeringstraject met succes gevolgd hebben

Je kan je maatschappelijke integratie aantonen met het bewijs dat je ‘met succes een inburgeringstraject, een onthaaltraject of een integratieparcours hebt gevolgd’. Het zijn de gemeenschappen die inburgering organiseren. Het Vlaamse inburgeringsdecreet spreekt van een ‘inburgeringstraject’.

Volgens de memorie van toelichting wil ‘met succes gevolgd hebben’ zeggen dat áls er een test wordt opgelegd, je ervoor geslaagd moet zijn.

Welke documenten uit het Vlaamse inburgeringsdecreet worden aanvaard?

• Het inburgeringsattest. Ook wanneer het werd afgeleverd toen je nog niet moest ‘slagen’ voor de doelstellingen van het traject (vóór 29 februari 2016).
• Het is niet duidelijk of het ‘bewijs regelmatige deelname’ volstaat als bewijs van ‘het met succes gevolgd hebben van een inburgeringstraject’. Het bewijs van regelmatige deelname aan inburgering toont aan dat aan de voorwaarden van de Vlaamse regelgeving op inburgering werd voldaan. Er is geen algemene richtlijn welke attesten aanvaard worden voor de nationaliteitsverklaring. Bekijk hoe hierover beslist wordt op onze webpagina 'hoe verloopt de procedure?'.
• Het is niet duidelijk of het attest maatschappelijke oriëntatie, dat overigens geen officieel attest is, volstaat. Maatschappelijke oriëntatie is immers maar één onderdeel van het inburgeringstraject. Sommige parketten lijken dit toch te aanvaarden als bewijs van maatschappelijke integratie.
• De 'verklaring van geleverde inspanningen tot het behalen van een inburgeringsattest': volgens het openbaar ministerie wordt dit attest aanvaard als bewijs van maatschappelijke integratie.  

Bij 'extra informatie' vind je een overzicht van de modellen van inburgeringsattesten, attesten EVC (eerder/elders verworven competenties), bewijzen regelmatige deelname en verklaring van geleverde inspanningen tot het behalen van een inburgeringsattest, zoals ze werden afgeleverd sinds de start van de Vlaamse inburgering in 2004 tot vandaag. Het Agentschap Binnenlands bestuur (ABB) bevestigde dat zodra een attest werd of wordt afgeleverd, dat wil zeggen dat aan de op dat moment geldende voorwaarden voldaan is.

Maatschappelijke integratie en 'je bent gehuwd met een Belg' of 'je bent ouder van een Belgisch minderjarig kind'

Wanneer je een nationaliteitsverklaring doet op basis van de categorie 'je bent gehuwd met een Belg' of 'je bent ouder van een Belgisch minderjarig kind' (artikel 12bis, §1, 3° WBN), kan je je maatschappelijke integratie op verschillende manieren aantonen. Je legt een van de volgende bewijzen voor:

• een diploma of getuigschrift van minimum het hoger secundair onderwijs
• een bewijs van het met succes gevolgd hebben van een inburgeringstraject
• een bewijs dat je een beroepsopleiding in combinatie met werken hebt gevolgd

Diploma of getuigschrift van minimum hoger secundair onderwijs

Een diploma of getuigschrift van minimum het hoger secundair onderwijs (uitgereikt door een onderwijsinstelling die opgericht, erkend of gesubsidieerd is door een Gemeenschap of door de Koninklijke Militaire School) is een bewijs van maatschappelijke integratie.

Het koninklijk besluit van 14 januari 2013 voegt hieraan toe dat het diploma of getuigschrift behaald moet zijn in een van de drie landstalen. Een diploma na een Engelstalige opleiding aan de universiteit zou dan niet aanvaard worden, maar dit lijkt een toevoeging aan de wettelijke voorwaarde.

Ook een diploma secundair onderwijs behaald in volwassenenonderwijs is een 'diploma of getuigschrift van minimum hoger secundair onderwijs'. 

Het inburgeringstraject met succes gevolgd hebben

Je kan je maatschappelijke integratie aantonen met het bewijs dat je ‘met succes een inburgeringstraject, een onthaaltraject of een integratieparcours hebt gevolgd’. Het zijn de gemeenschappen die inburgering organiseren. Het Vlaamse inburgeringsdecreet spreekt van een ‘inburgeringstraject’.

Volgens de memorie van toelichting wil ‘met succes gevolgd hebben’ zeggen dat áls er een test wordt opgelegd, je ervoor geslaagd moet zijn.

Welke documenten uit het Vlaamse inburgeringsdecreet worden aanvaard?

• Het inburgeringsattest. Ook wanneer het werd afgeleverd toen je nog niet moest ‘slagen’ voor de doelstellingen van het traject (vóór 29 februari 2016).
• Het is niet duidelijk of het ‘bewijs regelmatige deelname’ volstaat als bewijs van ‘het met succes gevolgd hebben van een inburgeringstraject’. Het bewijs van regelmatige deelname aan inburgering toont aan dat aan de voorwaarden van de Vlaamse regelgeving op inburgering werd voldaan. Er is geen algemene richtlijn welke attesten aanvaard worden voor de nationaliteitsverklaring. Bekijk hoe hierover beslist wordt op onze webpagina 'hoe verloopt de procedure?'.
• Het is niet duidelijk of het attest maatschappelijke oriëntatie, dat overigens geen officieel attest is, volstaat. Maatschappelijke oriëntatie is immers maar één onderdeel van het inburgeringstraject. Sommige parketten lijken dit toch te aanvaarden als bewijs van maatschappelijke integratie.
• De 'verklaring van geleverde inspanningen tot het behalen van een inburgeringsattest': volgens het openbaar ministerie wordt dit attest aanvaard als bewijs van maatschappelijke integratie.  

Bij 'extra informatie' vind je een overzicht van de modellen van inburgeringsattesten, attesten EVC (eerder/elders verworven competenties), bewijzen regelmatige deelname en de verklaring van geleverde inspanningen tot het behalen van een inburgeringsattest, zoals ze werden afgeleverd sinds de start van de Vlaamse inburgering in 2004 tot vandaag. Het Agentschap Binnenlands bestuur (ABB) bevestigde dat zodra een attest werd of wordt afgeleverd er aan de op dat moment geldende voorwaarden voldaan is.

Beroepsopleiding in combinatie met werken

Het gevolgd hebben van een beroepsopleiding van minimum 400 uur is een bewijs van maatschappelijke integratie. De beroepsopleiding moet erkend zijn door een bevoegde overheid. Bijvoorbeeld de VDAB. Uit de rechtspraak blijkt dat verschillende beroepsopleidingen samengeteld mogen worden om aan 400 uur te geraken.

Maar het gevolgd hebben van een beroepsopleiding is voor deze categorie niet voldoende. Je moet ook bewijzen dat je gewerkt hebt. Als werknemer moet je de voorbije 5 jaar minstens 234 arbeidsdagen gewerkt hebben. Als zelfstandige moet je minstens drie sociale kwartaalbijdragen betaald hebben over dezelfde periode van 5 jaar. Je legt een van de volgende documenten voor:

• als werknemer in de privésector: je individuele rekeningen
• als bezoldigd werknemer in overheidsdienst: een attest van de bevoegde dienst van de overheid
• als statutair benoemde in overheidsdienst: een attest van de bevoegde overheidsdienst en ook het bewijs van je definitieve benoeming
• als zelfstandige: een bewijs van aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen en een bewijs van betaling van de sociale kwartaalbijdragen

Maatschappelijke integratie en 'je bent geboren in België', 'je kan niet werken door een handicap of invaliditeit' of 'je bent 65 jaar'

Je moet geen maatschappelijk integratie aantonen wanneer je een nationaliteitsverklaring doet op basis van deze categorieën (artikel 12bis, §1, 4° WBN):

•  je bent geboren in België
•  je kan niet werken door een handicap of invaliditeit
•  je bent 65 jaar

Deelname aan het leven van je onthaalgemeenschap en 'je hebt 10 jaar wettelijk verblijf in België'

Wanneer je een nationaliteitsverklaring doet op basis van de categorie 'je hebt 10 jaar wettelijk verblijf in België', moet je niet je maatschappelijke integratie bewijzen, maar wel je deelname aan het leven van je onthaalgemeenschap (artikel 12bis, §1, 5° WBN). Het is niet erg duidelijk wat bedoeld wordt met 'je onthaalgemeenschap'. De omzendbrief van 8 maart 2013 bepaalt wel dat de onthaalgemeenschap in geen geval gelijkgesteld kan worden met de in België gevestigde gemeenschap van herkomst van de belanghebbende.

Voorbeelden van je deelname aan het leven van je onthaalgemeenschap zijn:

• een in België behaald diploma
• in België naar school geweest zijn
• inburgering gevolgd hebben
• bewijzen van deelname aan het verenigingsleven
• bewijzen van werk
• ...

Je kan het bewijs van deelname aan het leven van je onthaalgemeenschap door alle bewijsmiddelen leveren. Je voegt best zoveel mogelijk verschillende bewijzen toe. Als je bijvoorbeeld alleen maar een inburgeringsattest voorlegt, zal dat waarschijnlijk niet voldoende zijn om je 'deelname aan het leven van de onthaalgemeenschap' aan te tonen. Het parket beslist.