Risico's en verplichtingen voor de werkgever

De Europese Sanctierichtlijn wil illegale immigratie in de EU ontmoedigen door illegale tewerkstelling te bestraffen. De Richtlijn werd omgezet in Belgisch recht via de wet van 11 februari 2013.

De volgende bepalingen volgen uit de Sanctierichtlijn:

  • de verplichtingen voor de werkgever van een derdelands werknemer
  • de straffen voor de werkgever van een illegaal verblijvende derdelander

Verplichtingen voor de werkgever

De werkgever van een derdelands werknemer moet:

  • op voorhand nagaan of de werknemer een wettelijk verblijf heeft.
  • tijdens de tewerkstelling een kopie van het verblijfsdocument bijhouden.
  • het begin en einde van de tewerkstelling aangeven: Dimona- en Limosa-aangifte.

Vermoeden van drie maanden tewerkstelling

De werkgever moet aan de illegaal verblijvende derdelander die bij hem werkt een loon betalen dat gelijk is aan het loon van een legaal verblijvende werknemer.

Wordt er een illegaal verblijvende derdelander op de werkvloer aangetroffen? Dan geldt er een vermoeden van drie maanden tewerkstelling. De werkgever moet dan minstens voor die drie maanden loon betalen. Behalve als aangetoond wordt dat de werknemer meer of minder dan drie maanden heeft gewerkt.

Andere kosten

De werkgever betaalt ook deze kosten voor de tewerkstelling:

  • de belastingen
  • de sociale zekerheidsbijdragen
  • eventuele achterstallen of boetes

Straffen

De werkgever die zijn verplichtingen niet nakomt, kan gestraft worden met een administratieve geldboete, een strafrechtelijke geldboete of een gevangenisstraf. 

Ook als de werknemer een vals document voorlegt, wordt de werkgever gestraft. Ten minste als hij weet dat het document vervalst is.

De hoofdaannemer of intermediaire aannemer kan dezelfde straffen oplopen

  • als de werkgever die de fout begaat zijn rechtstreekse onderaannemer is

of

  • als hij weet dat de onrechtstreekse onderaannemer de fout begaat.

Daarnaast kan de rechter ook nog een exploitatieverbod, een beroepsverbod en een bedrijfssluiting opleggen.

Hoofdelijke aansprakelijkheid voor het nog verschuldigde loon

Bij onderaanneming geldt voor werkgevers van illegaal verblijvende derdelanders een speciale regeling van hoofdelijke aansprakelijkheid voor het nog verschuldigde loon. Dat is het loon dat nog niet aan de werknemer werd uitbetaald.

Er zijn twee situaties van onderaanneming: er is ofwel een onderaannemer ofwel een keten van onderaannemers.

Eén onderaannemer

Aannemer

De aannemer, buiten een keten van onderaannemers, is hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van het loon dat nog verschuldigd is door zijn rechtstreekse onderaannemer. Tenzij hij een schriftelijke verklaring heeft van zijn onderaannemer, waarin die bevestigt dat hij geen illegaal verblijvende derdelanders tewerkstelt of zal tewerkstellen. Als de aannemer, ondanks die schriftelijke verklaring, weet dat zijn onderaannemer toch illegaal verblijvende derdelanders tewerkstelt, is hij wel hoofdelijk aansprakelijk. Dat kan bijvoorbeeld als een controleur hem daarvan op de hoogte heeft gebracht.

Opdrachtgever

De opdrachtgever die weet dat zijn aannemer een of meer illegaal verblijvende derdelanders tewerkstelt, is hoofdelijk aansprakelijk voor het door zijn aannemer nog verschuldigde loon. Het gaat enkel over het loon voor de arbeidsprestaties verricht vanaf het ogenblik dat de opdrachtgever wist dat zijn aannemer illegaal verblijvende derdelanders tewerkstelt.

Een keten van onderaannemers

Intermediaire aannemer

De intermediaire aannemer in een keten van onderaannemers, is hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van het loon dat nog verschuldigd is door zijn rechtstreekse onderaannemer. Tenzij hij een schriftelijke verklaring heeft van zijn rechstreekse onderaannemer waarin die bevestigt dat hij geen illegaal verblijvende derdelanders tewerkstelt of zal tewerkstellen. Als de intermediaire aannemer, ondanks die schriftelijke verklaring, weet dat zijn rechtstreekse onderaannemer toch illegaal verblijvende derdelanders tewerkstelt, is hij wel hoofdelijk aansprakelijk. Dat kan bijvoorbeeld als een controleur hem daarvan op de hoogte heeft gebracht.

Hoofdaannemer of intermediaire aannemer

De hoofdaannemer of intermediaire aannemer in een keten van onderaannemers, is hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van het loon dat nog verschuldigd is door zijn onrechtstreekse onderaannemer. Tenminste, als hij weet dat de onrechtstreekse onderaannemer illegaal verblijvende derdelanders tewerkstelt. En voor de arbeidsprestaties die verricht zijn vanaf het moment dat hij dat wist.

Opdrachtgever

De opdrachtgever die weet dat de rechtstreekse of onrechtstreekse onderaannemer van zijn aannemer illegaal verblijvende derdelanders tewerkstelt, is vanaf dat moment hoofdelijk aansprakelijk voor het nog verschuldigde loon

Hoofdelijke aansprakelijkheid voor andere kosten

De werkgever van een illegaal verblijvende derdelands werknemer moet ook de kosten van repatriëring betalen. Als de illegaal verblijvende derdelands werknemer en zijn gezinsleden die onwettig in België zijn in een gesloten centrum verblijven, moet de werkgever ook een forfaitaire vergoeding voor hun kosten van huisvesting, verblijf en gezondheidszorg betalen. De forfaitaire vergoeding is voor 2023 vastgesteld op 237 euro.