Welke minderjarigen zijn of kunnen Belg worden?

In het kort

Er zijn verschillende situaties waarin een minderjarig kind de Belgische nationaliteit krijgt. We spreken van 'toekenning' van de Belgische nationaliteit. Soms gaat die toekenning van de Belgische nationaliteit automatisch, zonder dat je er iets voor moet doen. Soms is er wel een handeling nodig en moeten de ouders een verklaring afleggen voor het kind opdat het de Belgische nationaliteit krijgt toegekend. 

Wil je weten of een kind Belg is of kan worden? Ontdek de voorwaarden en procedures hieronder, of gebruik de simulator Belgische nationaliteit

Je bent geboren in België

De situatie verschilt naargelang één van je (adoptief)ouders Belg is op het moment van je geboorte of adoptie.

Als je in België geboren bent, volstaat het dat één van je ouders Belg is op het moment van je geboorte. 

Je ouders doen aangifte van je geboorte bij de burgerlijke stand van de gemeente. Je bent automatisch Belg, zonder verdere formaliteit. 

Voorwaarden:

  • één van je ouders heeft de Belgische nationaliteit op de dag van de geboorte van het kind
  • als de Belgische ouder overleden is voor de geboorte van het kind, moet die ouder de Belgische nationaliteit hebben op de dag van zijn overlijden
  • je Belgische ouder doet aangifte van je geboorte. 

Je wordt als Belg ingeschreven in het bevolkingsregister. De gemeente stelt een identiteitsbewijs op. Als de gemeente twijfelt over de omstandigheden, kunnen de volgende documenten dienen als bewijs:

  • bewijs van de Belgische nationaliteit van je ouder en de eigen geboorteakte van je ouder
  • bewijs van geldige afstamming: geboorteakte of vervangend document van jou als kind. 

Als je in België geboren bent, volstaat het dat één adoptiefouder Belg is op het moment van je adoptie.

Je bent dan automatisch Belg, zonder verdere formaliteit, op de dag dat je adoptie uitwerking krijgt.  Tenminste, als je op dat moment nog minderjarig bent. Je adoptieouder doet aangifte bij de gemeente. Als de gemeente twijfels heeft over de omstandigheden, kunnen de volgende documenten als bewijs worden voorgelegd:

  • bewijs van nationaliteit van je Belgische adoptiefouder en diens geboorteakte
  • bewijs van adoptie. 

Je bent Belg als:

  • je in België geboren bent, en
  • je ouder in België is geboren, en
  • die ouder zijn hoofdverblijfplaats in België had gedurende 5 jaar van de 10 jaar die je geboorte voorafgaan. Hoofdverblijfplaats is inschrijving in het rijksregister. 

Je ouders doen aangifte van je geboorte en leggen de volgende documenten voor:

  • geboorteakte van je ouder die zelf in België geboren is
  • bewijs van geldige afstammingsband: geboorteakte of vervangend document van jou als kind
  • historiek van woonst van je ouder.

Je bent dan automatisch Belg, zonder verdere formaliteit. 

Je bent in België geboren en ook één van je adoptiefouders is in België geboren. 

Je bent Belg als:

  • je adoptiefouder in België is geboren, 
  • die adoptiefouder zijn hoofdverblijfplaats in België had gedurende 5 jaar van de 10 jaar die je adoptie voorafgaan. Hoofdverblijfplaats is inschrijving in het rijksregister. 

Je adoptiefouder doet aangifte van je adoptie en legt de volgende documenten voor:

  • geboorteakte van je adoptiefouder die zelf in België geboren is
  • bewijs van geldige afstammingsband: bewijs van adoptie
  • historiek van woonst van je adoptiefouder. 

Je bent dan automatisch Belg, zonder verdere formaliteit. 

Als je in België geboren bent, je ouders niet de Belgische nationaliteit hebben en zelf niet in België geboren zijn, kan je onder bepaalde voorwaarden toch Belg worden:

  • je ouders leggen een verklaring voor je af vóór je 12 jaar wordt;
  • je ouders hebben in de 10 jaar voorafgaand aan de verklaring hun hoofdverblijfplaats in België;
  • je hebt zelf sinds je geboorte ononderbroken je hoofdverblijfplaats in België;
  • één van je ouders heeft op het moment van de verklaring een verblijfsrecht van onbeperkte duur.

Een gewone aangifte volstaat niet. Je ouders leggen samen de verklaring af, tenzij:

  • de andere ouder overleden is.
  • de andere ouder in de onmogelijkheid verkeert zijn wil te kennen te geven. Bijvoorbeeld na een onbekwaamverklaring of ontzetting uit het ouderlijk gezag.
  • de andere ouder afwezig is verklaard door de rechtbank van eerste aanleg. Dit kan zowel het vermoeden van afwezigheid zijn als het vonnis houdende verklaring van afwezigheid.
  • de andere ouder zijn hoofdverblijfplaats niet meer in België heeft, maar in de toekenning van de Belgische nationaliteit toestemt. 
  • je afstamming maar ten aanzien van één ouder vaststaat.

Wat als de andere ouder die zijn hoofdverblijfplaats niet meer in België heeft, niet akkoord gaat? In dat geval beslist de familierechter, op advies van de procureur des Konings en na de ouders gehoord te hebben. De rechter moet oordelen of de weigering van de andere ouder misbruik uitmaakt en of de verklaring enkel het belang van het kind om de Belgische nationaliteit te hebben voor ogen heeft. Als dat het geval is, willigt de rechter de verklaring in. 

De procedure van deze verklaring staat beschreven in art. 11bis WBN en volgt grotendeels de procedure van art. 15 WBN (nationaliteitsverklaring).

 

Als je in België geboren bent, je adoptiefouders niet de Belgische nationaliteit hebben en zelf niet in België geboren zijn, kan je onder bepaalde voorwaarden toch Belg worden:

  • je adoptiefouders leggen een verklaring voor je af vóór je 12 jaar wordt;
  • je adoptiefouders hebben in de 10 jaar voorafgaand aan de verklaring hun hoofdverblijfplaats in België;
  • je hebt zelf sinds je geboorte ononderbroken je hoofdverblijfplaats in België;
  • één van je adoptiefouders heeft op het moment van de verklaring een verblijfsrecht van onbeperkte duur.

Een gewone aangifte volstaat dus niet. Bij adoptie door twee personen wordt de verklaring door de twee adoptiefouders afgelegd, tenzij:

  • de andere adoptant overleden is
  • de andere adoptant in de onmogelijkheid verkeert zijn wil te kennen te geven. Bijvoorbeeld na een onbekwaamverklaring of ontzetting uit het ouderlijk gezag.
  • de andere adoptant afwezig is verklaard door de rechtbank van eerste aanleg. Dit kan zowel het vermoeden van afwezigheid zijn als het vonnis houdende verklaring van afwezigheid.
  • de andere adoptant zijn hoofdverblijfplaats niet meer in België heeft, maar in de toekenning van de Belgische nationaliteit toestemt. 
  • als je maar door één persoon geadopteerd bent, tenzij de adoptant de echtgenoot is van je ouder, in welk geval de verklaring door beide belanghebbenden wordt afgelegd.

Wat als de andere adoptant die zijn hoofdverblijfplaats niet meer in België heeft, niet akkoord gaat? In dat geval beslist de familierechter, op advies van de procureur des Konings en na de adoptanten gehoord te hebben. De rechter moet oordelen of de weigering van de andere adoptant misbruik uitmaakt en of de verklaring enkel het belang van het kind om de Belgische nationaliteit te hebben voor ogen heeft. Als dat het geval is, willigt de rechter de verklaring in. 

De procedure van deze verklaring staat beschreven in art. 11bis WBN en volgt grotendeels de procedure van art. 15 WBN (nationaliteitsverklaring).

 

Wie komt in aanmerking?

De Belgische wetgever probeert staatloosheid te voorkomen. Daarom ben je Belg als:

  • je in België geboren wordt zonder nationaliteit, ook als je vondeling bent. 
  • je in België geboren wordt en op gelijk welk ogenblik voor de leeftijd van 18 jaar of voor de ontvoogding voor die leeftijd, staatloos zou zijn als je de Belgische nationaliteit niet zou hebben. 
  • je geadopteerd bent door een Belg en geen andere nationaliteit hebt of behoud tot de leeftijd van 18 jaar. 
Automatische toekenning

Het gaat om een automatische toekenning van de Belgische nationaliteit op het moment van je geboorte of op het moment dat je vóór je meerderjarigheid je vreemde nationaliteit verliest. Er is geen andere formaliteit. Het is niet nodig dat je erkend bent als staatloze door de rechtbank van eerste aanleg. Je moet natuurlijk wel bewijzen dat je staatloos bent, bijvoorbeeld door de nationaliteitswetgeving van het land van herkomst van je ouders voor te leggen of een bewijs van de ambassade van het land van herkomst van je ouders. 

Enkel de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente van geboorteplaats van het kind is bevoegd om artikel 10 WBN te onderzoeken en toe te passen. Ook als het kind ingeschreven is in een andere gemeente. Dienst Vreemdelingenzaken is in geen geval bevoegd om instructies te geven. 

De toekenning van de Belgische nationaliteit is voorwaardelijk. Dat wil zeggen dat je de Belgische nationaliteit terug verliest als je voor je 18e verjaardag een andere nationaliteit verkrijgt. Dat moet wel bewezen kunnen worden. Na je 18e verjaardag kan je de Belgische nationaliteit niet meer verliezen door een andere nationaliteit te verkrijgen. 

Uitzondering: registratieverplichting voor de ouders

Je ouders hebben de verplichting om je bij hun ambassade in België te registreren als je door die registratie de nationaliteit van het land van je ouders krijgt. Als de registratiemogelijkheid bestaat, dan zijn zij verplicht er gebruik van te maken. Je krijgt de Belgische nationaliteit dan niet.

Er geldt een uitzondering voor:

  • asielzoekers in procedure
  • erkende vluchtelingen
  • personen die subsidiaire bescherming genieten.

Deze categorieën van personen hebben niet de verplichting om hun staatloos geboren kind bij de ambassade te registreren (omzendbrief van 25 mei 2007). Hun kind krijgt dus toch de Belgische nationaliteit, zelfs wanneer de nationaliteitswet van hun land een registratiemogelijkheid voorziet. 

Maar in de meeste landen is deze registratiemogelijkheid niet voorzien en krijgt het kind automatisch de nationaliteit van een van de ouders zonder dat er een registratie bij de ambassade nodig is. In die gevallen krijgt het in België geboren kind de nationaliteit van de ouders en dus niet de Belgische nationaliteit, ook wanneer het gaat om kinderen van asielzoekers, vluchtelingen of subsidiair beschermden. 

Wat gebeurt er met een kind van asielzoekers dat de Belgische nationaliteit gekregen heeft omdat de nationaliteitswet een registratieplicht voorzag, wanneer de asielaanvraag uiteindelijk wordt afgewezen? Het kind behoudt de Belgische nationaliteit als op dat moment de registratiemogelijkheid niet meer bestaat. Dat is het geval als de termijn om het kind te registreren verstreek tijdens de asielprocedure.

Als de registratiemogelijkheid na de afwijzing van de asielaanvraag blijft bestaan, dan zal het kind de Belgische nationaliteit verliezen.
Opmerking: deze regel staat in de omzendbrief van 25 mei 2007, maar lijkt verder te gaan dan de wet en lijkt dus strijdig te zijn met de wet. De wet zelf zegt immers dat het kind de Belgische nationaliteit pas weer zal verliezen als het kind een vreemde nationaliteit bezit voor het 18 jaar is.

Je bent geboren in het buitenland en je ouder is Belg op het moment van je geboorte of adoptie

Ben je minderjarig en geboren in het buitenland? De situatie verschilt als één van je Belgische (adoptief)ouders in België is geboren of niet in België is geboren.
Soms gaat de toekenning van de Belgische nationaliteit automatisch, soms is er een verklaring door je Belgische (adoptief)ouder nodig.

Je ouder, die Belg is op het moment van je geboorte, is zelf geboren in België, de Democratische Republiek Congo, Rwanda of Burundi.

Je ouders doen aangifte van je geboorte. Je wordt dan automatisch Belg, zonder verdere formaliteit.

Je adoptiefouder die Belg is op het moment van je adoptie, is zelf in België geboren.

Je ouders doen aangifte van je adoptie. Je wordt dan automatisch Belg, zonder verdere formaliteit.

Als je Belgische ouder zelf niet in België geboren is, word je toch Belg als je Belgische ouder een verklaring aflegt vóór je 5 jaar wordt. In die verklaring verzoekt je ouder om de toekenning van de Belgische nationaliteit

  • Als de hoofdverblijfplaats van je Belgische ouder in België is, moet je ouder de verklaring doen voor de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar hij of zij ingeschreven is. 
  • Als de hoofdverblijfplaats van je Belgische ouder in het buitenland is, en je ouder dus ingeschreven is in het consulaire register, moet je ouder de verklaring afleggen voor het hoofd van de beroepsconsulaire post. 
  • Je Belgische ouder zou ook een bijzondere en authentieke volmacht kunnen geven aan iemand anders om de verklaring af te leggen. 

Er bestaat geen wettelijke mogelijkheid om de termijn van 5 jaar te verlengen. Je kan wel, bij eenzijdig verzoekschrift aan de familierechtbank, een verlenging van deze termijn van 5 jaar vragen. Bijvoorbeeld als dat in het belang van het kind is. Dat stellen rechtsleer en rechtspraak (bijvoorbeeld Hof van Beroep van Brussel in een arrest van 24/10/2019).

Welke documenten legt je ouder voor?

  • je geboorteakte, als bewijs van de geldige afstammingsband
  • het bewijs van de Belgische nationaliteit van de ouder

De ambtenaar (of beroepsconsulaire post) maakt op basis van de verkaring een akte van nationaliteit op. Vanaf dat moment ben je Belg.
De verklaring wordt als bijlage in de DABS opgenomen. 

Als je Belgische adoptiefouder zelf niet in België geboren is, word je toch Belg als je Belgische ouder een verklaringaflegt vóór de 5de verjaardag van je adoptie, en voordat je 18 wordt. In die verklaring verzoekt je adoptiefouder om de toekenning van de Belgische nationaliteit. 

  • Als de hoofdverblijfplaats van je Belgische adoptiefouder in België is, moet je ouder de verklaring doen voor de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar hij of zij ingeschreven is. 
  • Als de hoofdverblijfplaats van je Belgische adoptiefouder in het buitenland is, en je ouder dus ingeschreven is in het consulaire register, moet je ouder de verklaring afleggen voor het hoofd van de beroepsconsulaire post. 
  • Je Belgische adoptiefouder zou ook een bijzondere en authentieke volmacht kunnen geven aan iemand anders om de verklaring af te leggen. 

De ambtenaar (of beroepsconsulaire post) maakt op basis van de verklaring van je adoptiefouder een akte van nationaliteit op. Vanaf dat moment ben je Belg. 

Er kan, bij eenzijdig verzoekschrift aan de familierechtbank, een verlenging van deze termijn van 5 jaar gevraagd worden, bijvoorbeeld als dat in het belang is van het kind. Zo stellen rechtsleer en rechstpraak (bv. Hof van Beroep van Brussel in een arrest van 24/10/2019).

Als je vóór je 18 jaar wordt geen nationaliteit hebt of je nationaliteit verliest, word je automatisch Belg als je ouder of adoptiefouder Belg is. Dit om staatloosheid te voorkomen.

Je ouder of adoptiefouder wordt Belg na je geboorte of adoptie

Ben je minderjarig en wordt één van je (adoptief)ouders Belg? De situatie verschilt als je (adoptief)ouder vóór 1 januari 2013 Belg werd of na 1 januari 2013.

Als één van je ouders of adoptiefouders Belg wordt, ben je zelf ook Belg als bepaalde voorwaarden vervuld zijn

  • je bent minderjarig op het moment dat je ouder of adoptiefouder Belg wordt,
  • je hebt op dat moment zelf je hoofdverblijfplaats in België, en
  • je ouder of adoptiefouder oefent het ouderlijk gezag over je uit op het moment dat die Belg wordt.

Het gaat om een automatische toekenning van de Belgische nationaliteit als de voorwaarden vervuld zijn. Er is dus geen specifieke aanvraagprocedure voorzien.

Als je ouder of adoptiefouder Belg werd vóór 1 januari 2013, is de oude nationaliteitswetgeving van toepassing. Je kreeg automatisch de Belgische nationaliteit toegekend als:

  • je minderjarig was op het moment dat je ouder of adoptiefouder Belg werd, en
  • je ouder het ouderlijk gezag over je uitoefende.

Volgens de oude wet kreeg je dus automatisch de Belgische nationaliteit op het moment dat je ouder Belg werd, ook als je je hoofdverblijfplaats in het buitenland had.

Het zou dus kunnen dat je Belg bent geworden vóór 1 januari 2013 zonder dat je daar zelf van op de hoogte was. Als je volgens de oude wet automatisch de Belgische nationaliteit kreeg toegekend, kan je ook nu nog het 'bewijs' daarvan aanvragen, bijvoorbeeld een Belgisch paspoort.