Werkbereidheid als voorwaarde voor maatschappelijke dienstverlening

Het OCMW kan voor het bekomen of behouden van maatschappelijke dienstverlening als voorwaarde opleggen dat je werkbereid bent, tenzij dit om gezondheids- of billijkheidsredenen niet mogelijk is (art. 60, §3 OCMW-wet).
Hoewel de rechtsleer hierover verdeeld is, bekrachtigde het Hof van Cassatie dit principe (Cass. 28/2/2000).

Voorbeelden van gezondheidsredenen zijn ernstige rugproblemen, zwangerschap of ziekte. Voorbeelden van billijkheidsredenen zijn het volgen van een opleiding of zorgen voor een gehandicapt kind dat bijzondere aandacht vereist.

Facultatief karakter 

Het OCMW 'kan' werkbereidheid als voorwaarde opleggen maar is hiertoe niet verplicht. Dit in tegenstelling tot wat het geval is bij maatschappelijke integratie, waar de werkbereidheidseis een verplichtend karakter heeft.

In de praktijk is het zo dat OCMW’s in de regel maatschappelijke dienstverlening weigeren wanneer de hulpvrager niet werkbereid is. Deze praktijk wordt gevolgd door de arbeidsgerechten. 

Schriftelijk vastgelegd 

Als het OCMW werkbereidheid als voorwaarde wil opleggen voor de toekenning van maatschappelijke dienstverlening, veronderstelt dit expliciet:

  • een eerste OCMW-beslissing waarin bepaald wordt dat de werkbereidheidsvoorwaarde wordt opgelegd aan de hulpvrager
  • een tweede OCMW-beslissing waarin vastgesteld wordt of de hulpvrager aan die voorwaarde voldoet 

Elementen waarmee rekening gehouden wordt

De werkbereidheid van de hulpvrager wordt nagegaan aan de hand van een sociaal onderzoek. De werkbereidheid wordt niet op dezelfde manier beoordeeld als in het kader van de werkloosheidsreglementering en moet beoordeeld worden aan de hand van de concrete mogelijkheden en persoonlijke inspanningen van de hulpvrager. 
Het OCMW moet rekening houden met:

  • je specifieke situatie,
  • leeftijd,
  • gezondheid,
  • opvoeding,
  • vorige ervaringen,
  • positieve houding ten aanzien van werkaanbiedingen van het OCMW of de VDAB,
  • deelname aan examens, volgen van (online)-opleidingen,
  • …

Studenten moeten werkbereid zijn tijdens de periodes die met de studie verenigbaar zijn. Er wordt bij hen rekening gehouden met het aantal lesuren, stages, eindwerk en examens.

Een passende betrekking

Welk soort werk moet men dan bereid zijn te aanvaarden? Het gaat hier om een 'passende betrekking'. Men houdt rekening met een aantal elementen, zoals: 

  • arbeid die overeenstemt met de gedane opleiding,
  • lichamelijke geschiktheid (zie vrijstelling omwille van gezondheidsredenen)
  • loon,
  • familiale toestand,
  • ... 

Arbeid die niet op de arbeidsmarkt plaatsvindt, zoals bijvoorbeeld vrijwilligerswerk, komt niet in aanmerking voor de werkbereidheidstoets. 

Voorbereiding op werk

Het OCMW kan voorstellen dat de hulpvrager een geïndividualiseerd project maatschappelijke integratie (GPMI) volgt. Hoewel de hulpvrager niet verplicht is hierop in te gaan, kan een GPMI weigeren negatief beoordeeld worden in het kader van de werkbereidheidsvoorwaarde. 

Het OCMW kan van oordeel zijn dat het volgen van een integratiecursus of taalles in een individuele geval functioneel is als voorbereiding op werk. Het volgen van een integratiecursus of Nederlandse taalles kan dan als doelstelling worden opgenomen in het GPMI (Arbh. Antwerpen 17/1/12). Het OCMW moet een dergelijke beslissing individueel motiveren. De opgenomen doelstellingen in het GPMI en de wijze waarop deze bereikt kunnen worden, moeten nauwkeurig beschreven worden en geregeld opgevolgd en eventueel bijgestuurd worden. He effectief opleggen van een taalvoorwaarde voor het bekomen van maatschappelijke dienstverlening is wettelijk niet mogelijk.

Sanctie 

Wanneer het OCMW vaststelt dat niet aan de opgelegde werkbereidheidsvoorwaarde voldaan wordt kan het beslissen geen financiële steun toe te kennen of de steun (al dan niet gedeeltelijk) te schorsen. Deze sanctie kan voor maximum een maand worden opgelegd (drie maanden in geval van herhaling). Een dergelijke beslissing dient steeds individueel te worden gemotiveerd door het OCMW.  

Meer info

Verwante thema's